Thread for News on CSE and SL Economy

ඩොලරයේ මිල අද රු. 181 පසු කරයි
November, 26, 2018

ශ්‍රී ලංකා රුපියලේ අගය තවදුරටත් අද (26) දිනය තුළ දී එක්සත් ජනපද ඩොලරයට සාපේක්ෂව අවප්‍රමාණයට ලක්විය.

ඒ අනුව එක්සත් ජනපද ඩොලරයක විකුණුම් මිල ඉතිහාසයේ මුල් වරට රුපියල් 181 සීමාව අද දිනයේ දී ඉක්මවා යනු ලැබීය.

ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුවේ දෛනික විනිමය අනුපාත සටහනට අනුව අද දින එක්සත් ජනපද ඩොලරයක ගැණුම් මිල රුපියල් 177.5980 ක් ලෙසින් සටහන් වූ අතර විකුණුම් මිල සටහන් වූයේ රුපියල් 181.5420 ක් ලෙසිනි.

Apramana Santhosai.

Political instability hit economy and ordinary people: Friday Forum

ECONOMYNEXT - Sri Lanka's political crisis will hit the economy and lives of ordinary people unless urgent measures are taken to mitigate emerging risks, Friday Forum, a group of concerned citizens have warned.

"While the social and political repercussions of the crisis in government are being continuously discussed in the media, Friday Forum draws attention to the economic fallout of this fiasco," the group said.

"Friday Forum is particularly concerned at the haphazard government policy-making on the economy, which puts the country’s economic stability and the welfare of ordinary people at risk.

"This situation has been further exacerbated by the anarchy which currently prevails in the country."

The full statement is reproduced below:

Media Release

Economic policy-making impacted by grave political instability

The FF shares the despair and disgust of most Sri Lankans with recent political events in the country that have now spiraled into a serious impasse in governance. The economic, social and political repercussions of this crisis will undoubtedly cause a serious set-back to the sustained and inclusive development and reconciliation that our nation urgently needs.

While the social and political repercussions of the crisis in government are being continuously discussed in the media, Friday Forum draws attention to the economic fallout of this fiasco. Friday Forum is particularly concerned at the haphazard government policy-making on the economy, which puts the country’s economic stability and the welfare of ordinary people at risk. This situation has been further exacerbated by the anarchy which currently prevails in the country.

These risks to the economy are not only high and already manifest in the external sector, but also threaten the ordinary citizens’ efforts to maintain current standards of living. Friday Forum will not comment on the causes of these sources of instability at this point, but will attempt to point out some measures that may mitigate these risks.

But first, a few sentences about the nature and weight of the problems we face. During the five years from 2019 to 2023, this society and its agent, the government, will have to pay back foreign debt amounting to $ 4 billion in 2019 and roughly $ 5 billion in the period 2020-2023. Interest on these debts alone will cost about 5% to 6% of GDP and 15 percent of total government expenditure. As foreign debt must be paid in foreign currency, our economy needs to save those amounts from exports, after meeting needs for imports.

As the government needs to buy these amounts of foreign exchange from the market for this purpose, it must save enough from government revenue. As some 80 percent of all government expenditure is already committed and the balance must go into essential capital projects, the government must have the courage to raise tax revenue and curb expenditure. These are, in fact, sacrifices that everyone in society must make, as there is no government other than the members of this society.

When burdens like this weigh on countries, they might be temporarily lightened by foreign countries and intergovernmental organisations acting in concert for that limited purpose. The absence of a legitimate and well established government that can take the initiative and act fast to handle these questions, puts our people in serious jeopardy, where the country’s economy and finances are concerned. While these issues may seem abstruse and remote from the everyday life of the ordinary man and woman, they will take on a sharper reality when food becomes scarce and jobs are lost.

When President Sirisena dismissed the government then legitimately in office on 26 October 2018, he began a process of de-stabilization of government which has lasted longer than anyone expected. There has not been a legitimate and effective government in the country for close upon a month and there is no viable solution in sight. Friday Forum calls upon the President to immediately act within the framework of the Constitution and establish a legitimate and stable government, without which our country will slide towards disaster, not only socially and politically but also economically.

A government so established must set to work immediately to seek international assistance to ease the grip of the crisis that has engulfed the country’s economy. Friday Forum sees the prospect of a government seeking immediate assistance from a group of friendly countries who can provide a grant for immediate succour.

The government should immediately submit to that Group an intermediate period programme to re-schedule repayment of debt. That programme will include the re-consideration not only of the maturity pattern of debt but also the rates of interest on these loans. The repayment of even rescheduled debt will necessitate reducing consumption and production of goods and services for exports without importing more for domestic use.

A government must not pretend that this society can both eat more cake and also offer more to hungry lenders, unless we grow at rates which now seem astronomically high. Government, opinion leaders, academics and others must take the public into confidence and explain clearly the choices available to us, and the rationale for the options that government chooses. To become apologists for any government will be to lose the attention of the public.

Signatories:

Mr. Priyantha Gamage, Bishop Duleep de Chickera, Prof. Arjuna Aluwihare, Dr. Geedreck Usvatte-aratchi, Dr. A.C. Visvalingam, Mr. Danesh Casie Chetty, Rev. Dr. Jayasiri Peiris, Ms. Manouri Muttetuwegama, Mr. Tissa Jayatilaka, Prof. Savitri Goonesekere, Mr. Dhammapala Wijayanandana, Ms. Shanthi Dias, Mr. Prashan de Visser, Prof. Gananath Obeyesekere, Prof. Ranjini Obeyesekere, Mr. Faiz Ur-Rahman, Dr. Upatissa Pethiyagoda, Prof. Camena Guneratne, Mr. Chandra Jayaratne and Mr. Pulasthi Hewamanna.

President hopes political hit on economy will end after court case

ECONOMYNEXT - Sri Lanka's political situation has been wrongly interpreted as a crisis by foreign lenders and conditions will come back to normal in early December, President Sirisena said as bond yields shot up, the rupee fell rapidly, and plans to roll-over debt appear to have been dropped.

Sirisena said there was a political disturbance in Sri Lanka rather than a big crisis.

"As I see it in the current politics of Sri Lanka there is no big conflict," President Sirisena told a Colombo-based foreign correspondents Sunday.

"There is a problem inside parliament. In India we have seen that. In Japan and the US also we see conflicts. Sometimes there is violence."

"In Australia Malcolm Turnbull changed. When I went to Japan, there was a crowd with a board saying we do not want the PM."

Sri Lanka's bond yields surged after Mahinda Rajapaksa was suddenly appointed Prime Minister by President Sirisena on October 26.

After spiking in 2015, amid a questionable budget and retrospective taxes, yields of Sri Lanka bonds started to fall in 2017 and 2018 after a balance of payments crisis was ended by higher interest rates.

The yield on a bond issued in 2014 for 6.0 percent was trading around 4.2 percent in September shortly before the Rajapaksa was appointed.

The yield suddenly shot up to 9 percent according to Bloomberg data.

The first credit downgrade came from Moody's.

Sri Lanka has since abandoned plans to go to markets to roll-over the bond and is looking for other means to repay debt, Presidential Advisor Lalith Samarakoon told reporters.

Meanwhile President Sirisena said Theresa May in the UK and Angela Merkel in Germany was also taking forward an administration with difficultly which was normal in democratic countries.

"So fisticuffs inside parliament, conflicts, disturbances and changing Prime Minsiters are normal happenings in the world. We also saw in Russia," President Sirisena said.

"But this problem has been wrongly shown to be bigger than the actual situation. It is in that situation that the various challenges that you mention has emerged to the economy.

"But I think that by the 7th of next month the case (on dissolution) will be heard and finished in the Supreme Court. Then on or around 7th, the order will come. Then all these problems will end."

Past experience has shown that once downgraded, rating agencies do not reverse their views easily.

Sri Lanka also has a soft-pegged exchange rate, where the central bank intervenes in forex markets and then prints money, unlike a floating exchange rate, in a contradictory policy framework, which has got countries in Latin America and elsewhere into serious trouble even if fiscal policy is improving.

There have been calls to scrap the central bank and dollarize or set up a currency board so that Sri Lanka can progress like an East Asian financial centre. (Colombo/Nov26/2018)

Sri Lanka tea exports fall 8-pct in October

ECONOMYNEXT - Sri Lanka’s exports of black tea, its main agricultural product, fell eight percent to 23.3 million kilos in October 2018 from a year ago, brokers said.

Asia Siyaka Commodities said shipments were lower in all three categories, tea in bulk, packets and bags.

Exports of bulk tea were down 12 percent, packets by six percent and tea bags by five percent in October 2018 compared with a year ago, they said in a report.
(COLOMBO, 27 November 2018)

හිටපු NSB සභාපතිට වැලිකඩ පාර කියූ ‘ද ෆිනෑන්ස්‘ කොටස් මගඩියේ සුලමුල
November, 27, 2018

ඊයේ (26) දිනයේ දී ජාතික ඉතිරිකිරීමේ බැංකුවේ හිටපු සභාපති ප්‍රදීප් කාරියවසම් මහතා හට කොළඹ පූර්වගාමී ප්‍රධාන මහේස්ත්‍රාත් රංග දිසානායක මහතා අද වසර 5 කට අත්හිටවූ වසර 5 ක ලිහිල් සිරදඬුවමක් නියම කරනු ලැබීය. ඒ 2012 වසරේ දී ජාතික ඉතිරිකිරීමේ බැංකුව විසින් ‘ද ෆිනෑන්ස්‘ සමාගමේ කොටස් මිල දී ගැනීම සම්බන්ධයෙන් ගොනු කර තිබුණු නඩුවකට අදාළවය. මෙම නඩුවට පසුබිම වූ කරුණු කාරණා සැකෙවින් මෙසේය.

එය 2012 අප්‍රේල් 27 වැනිදා ය. සිකුරාදා දිනයකි. සුපුරුදු පරිදි කොටස් වෙළෙඳපොළ දෛනික ගනුදෙනු දිනයේ අවසාන භාගය කරා පැමිණෙමින් තිබිණි. ඒ වන විටත් දිනයේ ගනුදෙනු හමාර වීමට තිබුණේ මිනිත්තු කිහිපයකි.

ඒ වන විට ලැයිස්තුගත සමාගමක් වූ ‘ද ෆිනෑන්ස්‘ පීඑල්සී හි කොටසක් ගනුදෙනු වූයේ රු. 30.00 කට ආසන්න මිලකටය. හදිසියේම ගනුදෙනු පුවරුවේ යම් වෙනසක් සිදුවෙමින් පවතින බව එ දෙස බලා සිටියවුන් හට පෙනී ගියේය. එහිදී රු. 30 ක පමණ මිලකට ගනුදෙනු වෙමින් පැවති ‘ද ෆිනෑන්ස්‘ කොටසක මිල ක්ෂණයෙන් රුපියල් 50 ක් දක්වා ඉහළ ගොස් සමාගමේ මුල් පෙළේ කොටස්කරුවන් කිහිප දෙනෙකු සතු කොටස් හිමිකාරීත්වය හුවමාරු වූයේ ඇසිපිය හෙලන පමාවකිනි.

මෙම කොටස් ගනුදෙනුවේ කොටස් විකිණීම හා මිල දී ගැනීම යන දෙපාර්ශවය වෙනුවෙන්ම තැරැව්කාර පහසුකම් සපයන ලද්දේ තැප්‍රොබේන් කොටස් තැරැව්කාර සමාගමයි. දිනයේ කොටස් ගනුදෙනු අවසන් වීමෙන් අනතුරුව තැප්‍රොබේන් කොටස් තැරැව්කාර සමාගම විසින් කොළඹ කොටස් වෙළෙඳපොළ වෙත දැනුම් දීමක් කළේය. කතාව ආරම්භ වන්නේ එතැනිනි. එහි සඳහන් වූයේ තමන්ගේ සේවාදායකයෙකු වන ‘ජාතික ඉතිරිකිරීමේ බැංකුව‘ විසින් ‘ද ෆිනෑන්ස්‘ සමාගමේ කොටස් අයිතියෙන් 13.02% ක් මිල දී ගත් බවයි. ඒ සඳහා එක් කොටසක් සඳහා ගෙවන ලද සාමාන්‍ය මිල ලෙසින් සටහන්ව තිබුණේ රුපියල් 49.74 කි. මිල දී ගෙන තිබුණු සම්පූර්ණ කොටස් ප්‍රමාණය 7,863,362 ක් විය. සම්පූර්ණ ආයෝජිත මුදල රුපියල් මිලියන 391.12 කි.

මෙහිදී පැන නැඟුනු ගැටළුව නම් ජාතික ඉතිරිකිරීමේ බැංකුව වැනි රජයේ බැංකුවක් ‘ද ෆිනෑන්ස්‘ සමාගම වැනි කඩා වැටෙමින් පවතින සමාගමක කොටස් මිල දී ගත්තේ කුමන අරමුණක් වෙනුවෙන් ද යන්නයි. 2012 මාර්තු 31 දින වන විට ‘ද ෆිනෑනස්‘ සමාගමේ මූල්‍ය ප්‍රකාශවලට අනුව එහි එක් කොටසක් වෙනුවෙන් පැවති ශුද්ධ වත්කම්වල වටිනාකම සෘණ රුපියල් 24.90 කි. එනම් එහි කොටස් හිමිකරුවන්ට හිමි වන්නේ ශුද්ධ වත්කම් නොව ශුද්ධ වගකීම් ය.

අනෙක් අතට 2012 මාර්තු 31 න් අවසන් මූල්‍ය වර්ෂයේ දී ‘ද ෆිනෑන්ස‘ සමාගම වාර්තා කර තිබුණු බදු ගෙවීමෙන් පසු ශුද්ධ අලාභය රුපියල් මිලියන 196.75 ක් විය. ඒ අනුව සමාගමේ එක් කොටසක් වෙනුවෙන් පැවති අලාභය රු. 1.23 කි. මීට අමතරව ‘ද ෆිනෑන්ස්‘ සමාගම 2011 මාර්තු 31 න් අවසන් මූල්‍ය වර්ෂය වෙනුවෙන් ද රුපියල් මිලියන 3,830 ක දැවැන්ත අලාභයක් වාර්තා කර තිබිණි.

මෙසේ දැවැන්ත අලාභදායීත්වයක් පෙන්නුම් කළ සමාගමක කොටස් මිල දී ගැනීම වෙනුවෙන් ජාතික ඉතිරිකිරීමේ බැංකුව වැනි මහජන තැන්පතුවලින් නඩත්තු වන බැංකු සමාගමක් කටයුතු කිරීම දැඩි ආන්දෝලනයක් ඇති කළේය.

මෙම ගනුදෙනුවත් සමඟම කොටස් වෙළෙඳපොළ ගනුදෙනු ක්‍රියාකාරකම් සම්බන්ධයෙන් බලපානු ලබන තාක්ෂණික ගැටළු කිහිපයක් ද නිර්මාණය වූ අතර එය සමස්ත කොටස් වෙළෙඳපොළ ක්‍රියාකාරීත්වය කෙරෙහි ද අයහපත් ආකාරයෙන් බලපෑවේය. ඒ මෙසේය.

සාමාන්‍යයෙන් කොටස් වෙළෙඳපොළ ගනුදෙනුවක් සිදු වී, ගනුදෙනුව සිදු වූ දිනයට අමතරව තවත් ‘ගනුදෙනු දින‘ 3 ක් (T+3) ඇතුළත එම ගනුදෙනුවේ පියවීම් සිදුකළ යුතුය. කොටස් මිල දී ගත් ගනුදෙනුකරුවන් සිය ගෙවීම් එහිදී පියවිය යුතු අතර කොටස් විකුණූ ගනුදෙනුකරුවන් හට ගනුදෙනුව සිදු කළ දිනයේ සිට ගනුදෙනු දින 3 ක් ගත වීමෙන් අනතුරුව එම මුදල් ලැබෙනු ඇත.

මෙම ගනුදෙනුව සිදු වූ 2012 අප්‍රේල් 27 වැනිදා සිකුරාදා දිනයකි. ඉන්පසු එළඹි පළමු ‘ගනුදෙනු දිනය‘ වූයේ අප්‍රේල් 30 වැනි සඳුදා දිනයයි. පසු දින එනම් මැයි 01 දා රජයේ නිවාඩු දිනයකි. ඒ අනුව මෙම ගනුදෙනුවේ ගෙවීම් සහ ලැබීම් පියවිය යුතු T+3 දිනය වූයේ 2012 මැයි 03 වැනි බ්‍රහස්පතින්දා දිනයයි. ඒ වන විට ගනුදෙනුව සිදු වී ගත වී තිබුණු මුළු දින ගණන 6කි. එහිදී බැංකු සේවක සංගම් ඇතුළු සෑම පාර්ශවයකින්ම පාහේ මෙම ගනුදෙනුව සම්බන්ධයෙන් විරෝධය එල්ල වෙමින් පැවතිණි. මේ හේතුවෙන් ගනුදෙනුවේ පියවීම් සිදුකිරීම අත්හිටුවීමට ජාතික ඉතිරිකිරීමේ බැංකුවට සිදුවිය.

කොටස් වෙළෙඳපොළ ගනුදෙනු පියවීම් සිදුවන්නේ භාරකාරීත්ව බැංකු (Custodian Banking) ක්‍රමයක් මගිනි. ජාතික ඉතිරිකිරීමේ බැංකුව මෙම ගනුදෙනුවේ ගෙවීම් පියවීම අත්හිටුවූව ද කොටස් අලෙවි කළ පාර්ශව වෙනුවෙන් මුදල් ගෙවීමට තැරැව්කාර සමාගමේ භාරකාරීත්ව බැංකුව වන සම්පත් බැංකුව, ඒ වින කටයුතු කර තිබිණි. එහිදී ජාතික ඉතිරිකිරීමේ බැංකුව, කොටස් මිල දී ගැනීම් වෙනුවෙන් අදාළ රුපියල් මිලියන 391 ගෙවිය යුතුව තිබුණේ සම්පත් බැංකුව වෙතය. නමුත් ඔවුන් ගෙවීම් අත්හිටුවීම හේතුවෙන් සම්පත් බැංකුව ද මෙහිදී පත්වූයේ දැඩි අසීරුතාවයකටය. එය වෙළෙඳපොළ තුළ අනවශ්‍ය ද්‍රවශීලතා ගැටළුවක් නිර්මාණය කරන්නට තුඩුදුන් කරුණකි.

උද්ගත වූ වාතාවරණය තුළ මෙම ගනුදෙනුව අවලංගු කිරීමට සිදුවන පසුබිමක් ගොඩනැගිනි. බැංකු සේවක සංගම් ඇතුළු පාර්ශවවලින් එල්ල වූ දැඩි විරෝධතාවය හමුවේ ජාතික ඉතිරිකිරීමේ බැංකුවේ එවකට සභාපතිවරයා වූ ප්‍රදීප් කාරියවසම් මහතාට තම තනතුර හැර යාම හැර වෙනත් විකල්පයක් නොවීය. ප්‍රදීප් කාරියවසම් යනු හිටපු අගවිනිසුරු ශිරාණි බණ්ඩාරනායක මහත්මියගේ සැමියායි.

මේ අනුව අදාළ ගනුදෙනුව කොටස් වෙළෙඳපොළ ගනුදෙනු පද්ධතියට පරිභාහිරව අවලංගු කිරීමට ශ්‍රී ලංකා සුරැකුම්පත් හා විනිමය කොමිසම විසින් 2012 මැයි 17 දින අනුමැතිය ලබා දුන්නේය. සුරැකුම්පත් හා විනිමය කොමිසම විසින් ඊට අදාළව නිකුත් කරන ලද නිවේදනය පහතින් දැක්වේ. කෙසේවෙතත් මෙම ගනුදෙනුව සම්බන්ධයෙන් ජාතික ඉතිරිකිරීමේ බැංකුවේ සභාපතිවරයා වූ ප්‍රදීප් කාරියවසම් මහතාට එරෙහිව අධිකරණය හමුවේ නඩුවක් ගොනුවිය. ඊයේ (26) දිනයේ දී ප්‍රකාශයට පත් වූයේ එම තීන්දුවයි. ඒ අනුව රජයට අලාභයක් සිදුවන බව දැන දැනම ජාතික ඉතිරිකිරීමේ බැංකුවේ මුදල් යොදවා, නොවටිනා මිලකට ‘ද ෆිනෑන්ස්‘ සමාගමේ කොටස් 7,863,361 ක් මිලදී ගැනීම රාජ්‍ය සේවකයෙකු ලෙස, එනම් ජාතික ඉතිරිකිරීමේ බැංකුවේ සභාපතිවරයා ලෙස සේවයේ යෙදී සිටිය දී රජයට අයුතු සහගත ලෙස හෝ නීතිවිරෝධී ලෙස පාඩු කිරීමේ චේතනාවෙන් කටයුතු කිරීම ඇතුලු චෝදනා 4 කට සැකකාර ප්‍රදීප් කාරියවසම් මහතාව වැරදිකරු කරනු ලැබූ බව එම නඩු තීන්දුවේ සටහන් විය. ඒ අනුව වසර 5 කට අත්හිටවූ වසර 5 ක ලිහිල් සිරදඬුවමක් ප්‍රදීප් කාරියවසම් මහතාට නියම විය. මීට අමතරව මහේස්ත්‍රාත්වරයා විසින් රුපියල් ලක්ෂ 3 ක දඩයක් ද හිටපු ජාතික ඉතිරිකිරීමේ බැංකු සභාපතිවරයා වෙත නියම කර තිබේ. මෙම දඩය නොගෙවන්නේ නම් වසර 2 ක ලිහිල් සිරදඬුවම් ලබා දීමට ද මහේස්ත්‍රාත්වරයා නියෝග කර තිබුණි.

2012 අප්‍රේල් 27 දින සිදුවූ ඉහත කී ගනුදෙනුව අවලංගු කිරීමට අදාළව ශ්‍රී ලංකා සුරැකුම්පත් හා විනිමිය කොමිසම විසින් නිකුත් කරන ලද නිවේදනය පහතින් දැක්වේ.

ඉහත ඡායාරූපයෙන් දැක්වෙන්නේ ජාතික ඉතිරිකිරීමේ බැංකුවේ හිටපු සභාපති ප්‍රදීප් කාරියවසම් මහතා සහ හිටපු අගවිනිසුරු ශිරාණි බණ්ඩාරනායක මහත්මිය ඊයේ (26) දිනයේ දී අධිකරණයට පැමිණි අවස්ථාවයි.



Transfer of The Finance Company PLC shares purchased by the National Savings Bank through the Colombo Stock Exchange

Taprobane Securities (Pvt) Ltd (TSL) and the National Savings Bank (NSB) by letters dated 11th May 2012 made an application to the Securities and Exchange Commission of Sri Lanka (SEC) seeking prior approval under Section 28 (1) of the SEC Act to transfer The Finance Company PLC (TFC) shares purchased by NSB on 27th April 2012 on the Colombo Stock Exchange (CSE) to persons identified by TSL outside the Trading Floor of the CSE.

TSL in their application undertook to pay Sampath Bank PLC the consideration due on this transaction including the interest due thereon in settlement of the monies due to Sampath Bank for the settlement services rendered by Sampath Bank on the share purchases done by NSB of TFC on the Trading Floor of the CSE on 27th April 2012.

NSB in their application also agreed to transfer TFC shares purchased on 27th April 2012 in its entirety to the persons identified by TSL outside the Trading Floor of the CSE. The NSB agreed to allow TSL to pay Sampath Bank the consideration sum due on this share transfer in satisfaction of the amounts due to Sampath Bank for the settlement services rendered on the share purchases transacted by them on the CSE on 27th April 2012.

Sampath Bank too intimated to SEC that the bank will discharge NSB and all parties connected with the impugned transaction, if TSL as undertaken by its letter pays Sampath Bank all sums due to them including interest/levies due thereon.

In terms of Section 28 (1), the SEC has the discretionary power to approve transfers outside the trading procedure of the CSE.

In this backdrop the SEC has granted approval to allow NSB to transfer TFC shares purchased on 27th April 2012 in its entirety to the persons identified by TSL outside the Trading Floor of the CSE. This approval has been granted under exceptional circumstances for the smooth functioning and the system stability of the payment and settlement cycle of the Capital Market of Sri Lanka. It is stressed that the SEC will not consider this instance of granting approval to conduct a trade of this nature off the Floor of the CSE as creating a precedence.

The SEC is separately investigating the above mentioned transaction and the parties involved in it. Firm action will be taken against all those who are found to have violated the SEC Act.

The SEC is currently studying this entire issue and expects to take a series of appropriate measures, rule and procedure changes to prevent such incidents in the future. The SEC will also intensify its efforts in implementing the Central Counter Party (CCP) for the CSE which will be the final solution to address settlement failure risk.

ලාභාංශ ගෙවිමේ දී චෙක්පත් වෙනුවට ඉලෙක්ට්‍රොනික ක්‍රම යොදා ගන්නැයි මහ බැංකු අධිපති ඉල්ලයි

කොළඹ කොටස් වෙළෙඳපොළ ලැයිස්තුගත සමාගම් විසින් සිය කොටස් හිමියන් වෙත ලාභාංශ ගෙවීමේ දී චෙක්පත් භාවිතය නවතා දමා ඉලෙක්ට්‍රොනික මාධ්‍යයෙන් ගෙවීමට ඇති හැකියාව පිළිබඳව අවධානය යොමුකරන ලෙස ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකු අධිපති ආචාර්ය ඉන්ද්‍රජිත් කුමාරස්වාමි මහතා කොළඹ කොටස් වෙළෙඳපොළන් ඉල්ලා සිටී.

අද (27) උදෑසන කොළඹ දී පැවති මධ්‍යම තැන්පතුකරුවන්ගේ ආසියා-පැසිෆික් සමුළුවේ දී මහ බැංකු අධිපතිවරයා මේ බව කියා සිටියේය.

මෙහිදී වැඩිදුරටත් අදහස් දක්වමින් මහ බැංකු අධිපති ආචාර්ය ඉන්ද්‍රජිත් කුමාරස්වාමි මහතා පැවසුවේ, භෞතික වශයෙන් චෙක්පත් භාවිතය අවම කරලීම සඳහා පත්කරන ලද කමිටුව විසින්, ලැයිස්තුගත සමාගම් සිය ලාභාංශ ගෙවීමේ දී තවමත් විශාල වශයෙන් චෙක්පත් භාවිතා කරනු ලබන බව මෙහිදී සොයා ගෙන ඇති බවයි. බොහෝ අවස්ථාවල දී එසේ චෙක්පත් යොදා ගනු ලබනුයේ ඉතා කුඩා වටිනාකමක් ගෙවීමට බව ද මහ බැංකු අධිපතිවරයා මෙහිදී පැවසීය.

thanks Niihal.

nihal123 wrote:හිටපු NSB සභාපතිට වැලිකඩ පාර කියූ ‘ද ෆිනෑන්ස්‘ කොටස් මගඩියේ සුලමුල
November, 27, 2018

ඊයේ (26) දිනයේ දී ජාතික ඉතිරිකිරීමේ බැංකුවේ හිටපු සභාපති ප්‍රදීප් කාරියවසම් මහතා හට කොළඹ පූර්වගාමී ප්‍රධාන මහේස්ත්‍රාත් රංග දිසානායක මහතා අද වසර 5 කට අත්හිටවූ වසර 5 ක ලිහිල් සිරදඬුවමක් නියම කරනු ලැබීය. ඒ 2012 වසරේ දී ජාතික ඉතිරිකිරීමේ බැංකුව විසින් ‘ද ෆිනෑන්ස්‘ සමාගමේ කොටස් මිල දී ගැනීම සම්බන්ධයෙන් ගොනු කර තිබුණු නඩුවකට අදාළවය. මෙම නඩුවට පසුබිම වූ කරුණු කාරණා සැකෙවින් මෙසේය.

එය 2012 අප්‍රේල් 27 වැනිදා ය. සිකුරාදා දිනයකි. සුපුරුදු පරිදි කොටස් වෙළෙඳපොළ දෛනික ගනුදෙනු දිනයේ අවසාන භාගය කරා පැමිණෙමින් තිබිණි. ඒ වන විටත් දිනයේ ගනුදෙනු හමාර වීමට තිබුණේ මිනිත්තු කිහිපයකි.

ඒ වන විට ලැයිස්තුගත සමාගමක් වූ ‘ද ෆිනෑන්ස්‘ පීඑල්සී හි කොටසක් ගනුදෙනු වූයේ රු. 30.00 කට ආසන්න මිලකටය. හදිසියේම ගනුදෙනු පුවරුවේ යම් වෙනසක් සිදුවෙමින් පවතින බව එ දෙස බලා සිටියවුන් හට පෙනී ගියේය. එහිදී රු. 30 ක පමණ මිලකට ගනුදෙනු වෙමින් පැවති ‘ද ෆිනෑන්ස්‘ කොටසක මිල ක්ෂණයෙන් රුපියල් 50 ක් දක්වා ඉහළ ගොස් සමාගමේ මුල් පෙළේ කොටස්කරුවන් කිහිප දෙනෙකු සතු කොටස් හිමිකාරීත්වය හුවමාරු වූයේ ඇසිපිය හෙලන පමාවකිනි.

මෙම කොටස් ගනුදෙනුවේ කොටස් විකිණීම හා මිල දී ගැනීම යන දෙපාර්ශවය වෙනුවෙන්ම තැරැව්කාර පහසුකම් සපයන ලද්දේ තැප්‍රොබේන් කොටස් තැරැව්කාර සමාගමයි. දිනයේ කොටස් ගනුදෙනු අවසන් වීමෙන් අනතුරුව තැප්‍රොබේන් කොටස් තැරැව්කාර සමාගම විසින් කොළඹ කොටස් වෙළෙඳපොළ වෙත දැනුම් දීමක් කළේය. කතාව ආරම්භ වන්නේ එතැනිනි. එහි සඳහන් වූයේ තමන්ගේ සේවාදායකයෙකු වන ‘ජාතික ඉතිරිකිරීමේ බැංකුව‘ විසින් ‘ද ෆිනෑන්ස්‘ සමාගමේ කොටස් අයිතියෙන් 13.02% ක් මිල දී ගත් බවයි. ඒ සඳහා එක් කොටසක් සඳහා ගෙවන ලද සාමාන්‍ය මිල ලෙසින් සටහන්ව තිබුණේ රුපියල් 49.74 කි. මිල දී ගෙන තිබුණු සම්පූර්ණ කොටස් ප්‍රමාණය 7,863,362 ක් විය. සම්පූර්ණ ආයෝජිත මුදල රුපියල් මිලියන 391.12 කි.

මෙහිදී පැන නැඟුනු ගැටළුව නම් ජාතික ඉතිරිකිරීමේ බැංකුව වැනි රජයේ බැංකුවක් ‘ද ෆිනෑන්ස්‘ සමාගම වැනි කඩා වැටෙමින් පවතින සමාගමක කොටස් මිල දී ගත්තේ කුමන අරමුණක් වෙනුවෙන් ද යන්නයි. 2012 මාර්තු 31 දින වන විට ‘ද ෆිනෑනස්‘ සමාගමේ මූල්‍ය ප්‍රකාශවලට අනුව එහි එක් කොටසක් වෙනුවෙන් පැවති ශුද්ධ වත්කම්වල වටිනාකම සෘණ රුපියල් 24.90 කි. එනම් එහි කොටස් හිමිකරුවන්ට හිමි වන්නේ ශුද්ධ වත්කම් නොව ශුද්ධ වගකීම් ය.

අනෙක් අතට 2012 මාර්තු 31 න් අවසන් මූල්‍ය වර්ෂයේ දී ‘ද ෆිනෑන්ස‘ සමාගම වාර්තා කර තිබුණු බදු ගෙවීමෙන් පසු ශුද්ධ අලාභය රුපියල් මිලියන 196.75 ක් විය. ඒ අනුව සමාගමේ එක් කොටසක් වෙනුවෙන් පැවති අලාභය රු. 1.23 කි. මීට අමතරව ‘ද ෆිනෑන්ස්‘ සමාගම 2011 මාර්තු 31 න් අවසන් මූල්‍ය වර්ෂය වෙනුවෙන් ද රුපියල් මිලියන 3,830 ක දැවැන්ත අලාභයක් වාර්තා කර තිබිණි.

මෙසේ දැවැන්ත අලාභදායීත්වයක් පෙන්නුම් කළ සමාගමක කොටස් මිල දී ගැනීම වෙනුවෙන් ජාතික ඉතිරිකිරීමේ බැංකුව වැනි මහජන තැන්පතුවලින් නඩත්තු වන බැංකු සමාගමක් කටයුතු කිරීම දැඩි ආන්දෝලනයක් ඇති කළේය.

මෙම ගනුදෙනුවත් සමඟම කොටස් වෙළෙඳපොළ ගනුදෙනු ක්‍රියාකාරකම් සම්බන්ධයෙන් බලපානු ලබන තාක්ෂණික ගැටළු කිහිපයක් ද නිර්මාණය වූ අතර එය සමස්ත කොටස් වෙළෙඳපොළ ක්‍රියාකාරීත්වය කෙරෙහි ද අයහපත් ආකාරයෙන් බලපෑවේය. ඒ මෙසේය.

සාමාන්‍යයෙන් කොටස් වෙළෙඳපොළ ගනුදෙනුවක් සිදු වී, ගනුදෙනුව සිදු වූ දිනයට අමතරව තවත් ‘ගනුදෙනු දින‘ 3 ක් (T+3) ඇතුළත එම ගනුදෙනුවේ පියවීම් සිදුකළ යුතුය. කොටස් මිල දී ගත් ගනුදෙනුකරුවන් සිය ගෙවීම් එහිදී පියවිය යුතු අතර කොටස් විකුණූ ගනුදෙනුකරුවන් හට ගනුදෙනුව සිදු කළ දිනයේ සිට ගනුදෙනු දින 3 ක් ගත වීමෙන් අනතුරුව එම මුදල් ලැබෙනු ඇත.

මෙම ගනුදෙනුව සිදු වූ 2012 අප්‍රේල් 27 වැනිදා සිකුරාදා දිනයකි. ඉන්පසු එළඹි පළමු ‘ගනුදෙනු දිනය‘ වූයේ අප්‍රේල් 30 වැනි සඳුදා දිනයයි. පසු දින එනම් මැයි 01 දා රජයේ නිවාඩු දිනයකි. ඒ අනුව මෙම ගනුදෙනුවේ ගෙවීම් සහ ලැබීම් පියවිය යුතු T+3 දිනය වූයේ 2012 මැයි 03 වැනි බ්‍රහස්පතින්දා දිනයයි. ඒ වන විට ගනුදෙනුව සිදු වී ගත වී තිබුණු මුළු දින ගණන 6කි. එහිදී බැංකු සේවක සංගම් ඇතුළු සෑම පාර්ශවයකින්ම පාහේ මෙම ගනුදෙනුව සම්බන්ධයෙන් විරෝධය එල්ල වෙමින් පැවතිණි. මේ හේතුවෙන් ගනුදෙනුවේ පියවීම් සිදුකිරීම අත්හිටුවීමට ජාතික ඉතිරිකිරීමේ බැංකුවට සිදුවිය.

කොටස් වෙළෙඳපොළ ගනුදෙනු පියවීම් සිදුවන්නේ භාරකාරීත්ව බැංකු (Custodian Banking) ක්‍රමයක් මගිනි. ජාතික ඉතිරිකිරීමේ බැංකුව මෙම ගනුදෙනුවේ ගෙවීම් පියවීම අත්හිටුවූව ද කොටස් අලෙවි කළ පාර්ශව වෙනුවෙන් මුදල් ගෙවීමට තැරැව්කාර සමාගමේ භාරකාරීත්ව බැංකුව වන සම්පත් බැංකුව, ඒ වින කටයුතු කර තිබිණි. එහිදී ජාතික ඉතිරිකිරීමේ බැංකුව, කොටස් මිල දී ගැනීම් වෙනුවෙන් අදාළ රුපියල් මිලියන 391 ගෙවිය යුතුව තිබුණේ සම්පත් බැංකුව වෙතය. නමුත් ඔවුන් ගෙවීම් අත්හිටුවීම හේතුවෙන් සම්පත් බැංකුව ද මෙහිදී පත්වූයේ දැඩි අසීරුතාවයකටය. එය වෙළෙඳපොළ තුළ අනවශ්‍ය ද්‍රවශීලතා ගැටළුවක් නිර්මාණය කරන්නට තුඩුදුන් කරුණකි.

උද්ගත වූ වාතාවරණය තුළ මෙම ගනුදෙනුව අවලංගු කිරීමට සිදුවන පසුබිමක් ගොඩනැගිනි. බැංකු සේවක සංගම් ඇතුළු පාර්ශවවලින් එල්ල වූ දැඩි විරෝධතාවය හමුවේ ජාතික ඉතිරිකිරීමේ බැංකුවේ එවකට සභාපතිවරයා වූ ප්‍රදීප් කාරියවසම් මහතාට තම තනතුර හැර යාම හැර වෙනත් විකල්පයක් නොවීය. ප්‍රදීප් කාරියවසම් යනු හිටපු අගවිනිසුරු ශිරාණි බණ්ඩාරනායක මහත්මියගේ සැමියායි.

මේ අනුව අදාළ ගනුදෙනුව කොටස් වෙළෙඳපොළ ගනුදෙනු පද්ධතියට පරිභාහිරව අවලංගු කිරීමට ශ්‍රී ලංකා සුරැකුම්පත් හා විනිමය කොමිසම විසින් 2012 මැයි 17 දින අනුමැතිය ලබා දුන්නේය. සුරැකුම්පත් හා විනිමය කොමිසම විසින් ඊට අදාළව නිකුත් කරන ලද නිවේදනය පහතින් දැක්වේ. කෙසේවෙතත් මෙම ගනුදෙනුව සම්බන්ධයෙන් ජාතික ඉතිරිකිරීමේ බැංකුවේ සභාපතිවරයා වූ ප්‍රදීප් කාරියවසම් මහතාට එරෙහිව අධිකරණය හමුවේ නඩුවක් ගොනුවිය. ඊයේ (26) දිනයේ දී ප්‍රකාශයට පත් වූයේ එම තීන්දුවයි. ඒ අනුව රජයට අලාභයක් සිදුවන බව දැන දැනම ජාතික ඉතිරිකිරීමේ බැංකුවේ මුදල් යොදවා, නොවටිනා මිලකට ‘ද ෆිනෑන්ස්‘ සමාගමේ කොටස් 7,863,361 ක් මිලදී ගැනීම රාජ්‍ය සේවකයෙකු ලෙස, එනම් ජාතික ඉතිරිකිරීමේ බැංකුවේ සභාපතිවරයා ලෙස සේවයේ යෙදී සිටිය දී රජයට අයුතු සහගත ලෙස හෝ නීතිවිරෝධී ලෙස පාඩු කිරීමේ චේතනාවෙන් කටයුතු කිරීම ඇතුලු චෝදනා 4 කට සැකකාර ප්‍රදීප් කාරියවසම් මහතාව වැරදිකරු කරනු ලැබූ බව එම නඩු තීන්දුවේ සටහන් විය. ඒ අනුව වසර 5 කට අත්හිටවූ වසර 5 ක ලිහිල් සිරදඬුවමක් ප්‍රදීප් කාරියවසම් මහතාට නියම විය. මීට අමතරව මහේස්ත්‍රාත්වරයා විසින් රුපියල් ලක්ෂ 3 ක දඩයක් ද හිටපු ජාතික ඉතිරිකිරීමේ බැංකු සභාපතිවරයා වෙත නියම කර තිබේ. මෙම දඩය නොගෙවන්නේ නම් වසර 2 ක ලිහිල් සිරදඬුවම් ලබා දීමට ද මහේස්ත්‍රාත්වරයා නියෝග කර තිබුණි.

2012 අප්‍රේල් 27 දින සිදුවූ ඉහත කී ගනුදෙනුව අවලංගු කිරීමට අදාළව ශ්‍රී ලංකා සුරැකුම්පත් හා විනිමිය කොමිසම විසින් නිකුත් කරන ලද නිවේදනය පහතින් දැක්වේ.

ඉහත ඡායාරූපයෙන් දැක්වෙන්නේ ජාතික ඉතිරිකිරීමේ බැංකුවේ හිටපු සභාපති ප්‍රදීප් කාරියවසම් මහතා සහ හිටපු අගවිනිසුරු ශිරාණි බණ්ඩාරනායක මහත්මිය ඊයේ (26) දිනයේ දී අධිකරණයට පැමිණි අවස්ථාවයි.



Transfer of The Finance Company PLC shares purchased by the National Savings Bank through the Colombo Stock Exchange

Taprobane Securities (Pvt) Ltd (TSL) and the National Savings Bank (NSB) by letters dated 11th May 2012 made an application to the Securities and Exchange Commission of Sri Lanka (SEC) seeking prior approval under Section 28 (1) of the SEC Act to transfer The Finance Company PLC (TFC) shares purchased by NSB on 27th April 2012 on the Colombo Stock Exchange (CSE) to persons identified by TSL outside the Trading Floor of the CSE.

TSL in their application undertook to pay Sampath Bank PLC the consideration due on this transaction including the interest due thereon in settlement of the monies due to Sampath Bank for the settlement services rendered by Sampath Bank on the share purchases done by NSB of TFC on the Trading Floor of the CSE on 27th April 2012.

NSB in their application also agreed to transfer TFC shares purchased on 27th April 2012 in its entirety to the persons identified by TSL outside the Trading Floor of the CSE. The NSB agreed to allow TSL to pay Sampath Bank the consideration sum due on this share transfer in satisfaction of the amounts due to Sampath Bank for the settlement services rendered on the share purchases transacted by them on the CSE on 27th April 2012.

Sampath Bank too intimated to SEC that the bank will discharge NSB and all parties connected with the impugned transaction, if TSL as undertaken by its letter pays Sampath Bank all sums due to them including interest/levies due thereon.

In terms of Section 28 (1), the SEC has the discretionary power to approve transfers outside the trading procedure of the CSE.

In this backdrop the SEC has granted approval to allow NSB to transfer TFC shares purchased on 27th April 2012 in its entirety to the persons identified by TSL outside the Trading Floor of the CSE. This approval has been granted under exceptional circumstances for the smooth functioning and the system stability of the payment and settlement cycle of the Capital Market of Sri Lanka. It is stressed that the SEC will not consider this instance of granting approval to conduct a trade of this nature off the Floor of the CSE as creating a precedence.

The SEC is separately investigating the above mentioned transaction and the parties involved in it. Firm action will be taken against all those who are found to have violated the SEC Act.

The SEC is currently studying this entire issue and expects to take a series of appropriate measures, rule and procedure changes to prevent such incidents in the future. The SEC will also intensify its efforts in implementing the Central Counter Party (CCP) for the CSE which will be the final solution to address settlement failure risk.

Sri Lanka bourse asked to mandate electronic dividend payments

ECONOMYNEXT - Sri Lanka's central bank has called upon the Colombo Stock Exchange to ask listed companies to pay dividends through electronic means and stop issuing paper cheques, an official said.

"We encourage and request the CSE to consider the possibility of mandating use of electronic payment methods currently available," Central Bank Governor Indrajit Coomaraswamy told an Asia-Pacific forum of central depositories in Colombo.

Coomaraswamy said a committee set up to find ways to reduce physical cheque payments found that dividend payments by listed firms made up a large volume of cheques still issued in the country.

Some were for very small amounts, he said.

Coomaraswamy said the central bank was setting up a central counterparty and fully electronic trading platform for government securities.

There is a central depository for government securities, but trading was also done manually.

Sri Lanka's Colombo Stock Exchange set up a central depository and automated trading platform in 1991, in a first for the region at the time. (COLOMBO, 27 November 2018)

Sri Lanka Cabinet approves funds for 2019 first quarter

Nov 28, 2018

The Cabinet of Ministers has approved a proposal to present a Vote on Account in order to secure provisions for 2019 first quarter.

Accordingly the cabinet of Ministers approved the proposal presented Prime Minister Mahinda Rajapaksa, in his capacity as the Minister of Finance and Economic Affairs to present a proposal for entire expenditure of 1,735 billion rupees (Vote on Account).

In detail 760 million rupees to continue process of Government Public Services, 970 billion rupees for the expenditures previously authorized by different laws and 05 billion rupees for the Government Advance Account.

Meanwhile, the Cabinet also considered the matters presented by Rajapaksa, regarding the present situation of the country’s economy, condition of the liabilities which have been agreed and programmes conducted recently for improving economic situation of the country.

Analysts say that following Sri Lanka’s Parliament passing a no-confidence motion against newly appointed Prime Minister Mahinda Rajapaksa last week that the the present cabinet and government are no longer in effect.

http://www.lankabusinessonline.com/sri-lanka-cabinet-approves-funds-for-2019-first-quarter/

Disputed Sri Lankan Cabinet approves funds for 1Q2019

ECONOMYNEXT - Sri Lanka's new Cabinet of ministers whose legality has been challenged has approved a vote on account for recurrent expenditure of the government for the first quarter of 2019.

"The cabinet has approved a vote on account which was submitted by Prime Minister Mahinda Rajapaksa in his capacity as Finance Minister," parliamentarian and spokesperson Mahinda Samarasinghe, whose appointment as Ports Minister is disputed, said.

The vote on account provides for expenditure of 1, 735 billion rupees, with 760 billion rupees for public services, 970 billion rupees for expenditure previously approved and 5 billion rupees for the government advance account.

The cabinet and government under Rajapaksa is no longer in effect, according to parliament Hansard, after two votes of no confidence.

Samarasinghe said that the 122 parliamentarians voting against them are only united for one cause; the removal of the government and cabinet.

He said they may vote differently for any other issue.

Parliamentarian Dayasiri Jayasekara who was also present at the cabinet media briefing, said that they are not worried about passing the vote on account.

"We will need a majority, but we don't expect it to be a problem. We will look at that when the time comes," he said.

He said the vote on account will only be presented if the supreme court verdict is against the President for dissolving parliament.

If the president's order is upheld in the courts, parliament will be dissolved and the president will have the power to manage finances until the end of the general elections, he said.

The two parliamentarians said that they are aware of the fiscal deficit and will try to reduce it while balancing incentives for the people. (COLOMBO, 28 November 2018)

Suspension of trading- non-submission of accounts.

" />

කොළඹ කොටස් වෙළෙඳපොළේ ලැයිස්තුගත සමාගම් 8 ක කොටස් ගනුදෙනු 2018 දෙසැම්බර් 10 වන දින සිට අත්හිටුවීමට පියවර ගන්නා බව වාර්තා වේ.

මේ සම්බන්ධයෙන් කොළඹ කොටස් වෙළෙඳපොළ කියා සිටින්නේ 2018 මාර්තු 31 න් අවසන් මූල්‍ය වර්ෂ්‍ය සඳහා අදාළ වාර්ෂික වාර්තා ඉදිරිපත් කිරීමට මෙම සමාගම් අසමත් වී ඇති බැවින් මෙකී පියවර ගන්නා බවයි.

මෙහිදී වැඩිදුරටත් කොළඹ කොටස් වෙළෙඳපොළ පවසන්නේ 2018 දෙසැම්බර් 07 වන දිනය හෝ ඊට ප්‍රථම මෙම මූල්‍ය වාර්තා ලබා දීමට එම සමාගම් අපොහොසත් වුවහොත් දෙසැම්බර් 10 වන දින සිට කොටස් වෙළෙඳපොළ ගනුදෙනු අත්හිටුවීමට පියවර ගන්නා බවයි.

මෙලෙස කොටස් ගනුදෙනු අත්හිටුවීමේ අවදානයට ලක්ව ඇති සමාගම් පහත පරිදි වේ.

1. ඇඩම් ඉන්වෙස්ට්මන්ට්ස් පීඑල්සී
2. අනිලානා හොටේල්ස් ඇන්ඩ් ප්‍රොපටීස් පීඑල්සී
3. බ්ලූ ඩයමන්ඩ් ජුවලරි වර්ල්ඩ්වයිඩ් පීඑල්සී
4. සිලෝන් ඇන්ඩ් ෆොරීන් ට්‍රේඩ්ස් පීඑල්සී
5. ඊස්ට් වෙස්ට් ප්‍රොපටීස් පීඑල්සී
6. ලකී ලංකා මිල්ක් ප්‍රොසෙසිං කම්පැනි පීඑල්සී
7. ඇඩම් කැපිටල් පීඑල්සී
8. රේඩියන්ට් ජෙම්ස් ඉන්ටර්නැෂනල් පීඑල්සී

Protests as Sri Lanka cuts tax on sugary drinks

AFP - Sri Lanka Saturday slashed a tax on sugary drinks in a controversial reversal of an anti-diabetes policy that attracted immediate criticism.

The finance ministry ordered an immediate 40 percent reduction in the levy as part of a package of tax cuts launched by the disputed government to win over public opinion as a bitter power struggle intensifies.

But health campaigners and a former minister condemned the move as damaging the fight against obesity and diabetes among young people.

Sri Lanka has been gripped by a constitutional showdown between President Maithripala Sirisena and his sacked prime minister Ranil Wickremesinghe, who refuses to step down.

Sirisena's nominee for prime minister, Mahinda Rajapakse has been making populists moves to win support for his government which has been recognised only by China and Burundi.

The lower sugar tax came on top of reductions in fuel prices and income taxes this week.

Wickremesinghe's administration, which was toppled on October 26, had introduced the sweet tax -- 50 cents on every gram of sugar in fizzy and fruit drinks -- but the rate was slashed to 30 cents from Saturday.

The health ministry has said that 10 percent of the country's 21 million population is affected by diabetes and another 20 percent were at risk of developing the condition.

Health lobbyist Dhanya Wijesuriya took to Twitter to slam the authorities for making sugary drinks cheaper.

"This is insane," Wijesuriya said of the decision. "How self serving. No vision," he added.

Former health minister Rajitha Senaratne described the tax cut as "irresponsible".

There was no immediate comment from Sirisena who last year warned international beverage makers that he would increase taxes unless they reduced sugar in their products.

Rajapaksa promises to cut Sri Lanka illiberal sugar tax

ECONOMYNEXT - Sri Lanka's finance ministry has been instructed to cut an illiberal sugar tax, by which could reduce retail prices of sweetened drinks by almost 30 percent, a statement said.

The orders were given following a meeting of businesses making fruit and carbonated drinks and biscuits with disputed Prime Minister Mahinda Rajapaksa.

The statement said the finance ministry had been asked to relieve sweetened fruit drinks by up to 09 grams from the tax, and carbonated drinks by up to 06 grams.

The tax per gram had been instructed to be cut to 30 to 50 cents.

Rajapaksa does not have parliamentary support to change tax bills at the moment and has suffered multiple no-confidence motions, but some taxes can be changed by gazette outside the control of parliament.

Biscuit manufacturer had also complained that there were plans to slap a tax on them.

Taxes on food discourage consumption by acting on the poorest sections of society, which the rich is able to consume such foods.

The Sirisena-Wickremesinghe administration imposed the illiberal tax as a part of a range of illiberal economic policy underpinned by price controls, targeting the currency to depreciate it based on a real effective exchange index which backfired on the economy and the public. (Colombo/Nov30/2018)

Sri Lanka's inflation rises to 3.3-pct in November

ECONOMYNEXT – Consumer priices in Sri Lanka capital Colombo rose to 3.3 percent in November from a year ago, reversing a three-month fall, according to data from the Department of Census and Statistics.

The Colombo Consumer Price Index (CCPI) had risen 3.1 percent in the 12-months to October.

The pick up in inflation was because of the contribution of Non Food items in the CCPI which was 3.6 percent, mainly owing to higher transport, health and fuel costs, a statement said.
(COLOMBO, 30 November 2018)

Sri Lanka political crisis derails US$1.7bn LRT loan as deadline passes

ECONOMYNEXT - A 1.7 billion dollar equivalent loan to build a light rail transit system in Sri Lanka's capital Colombo funded by Japan has been derailed by a political crisis with the planned deadline for signing the loan having now passed, a former minister said.

Champika Ranawaka, Minister of Megapolis Development in charge of the light rail project before a political crisis erupted in Sri Lanka with President Maithripala Sirisena, the loan from Japan is now

"The loan was to have been signed in November 22," he told parliament shortly before the assembly passed a motion to cut spending on disputed ministers appointed by President Sirisena.

The Speaker of Sri Lanka's Parliament has said that the island did not have a legal Prime Minister and Cabinet after multiple motions of no-confidence was passed against Rajapaksa.

He said a number of other loans were also on hold.

Sources close to lending agencies say signatories for the loans which were decided and approved earlier are no longer in office and there are doubts about the legality of new appointees, making it difficult for lending agencies to go ahead.

A 500 million dollar grant from Millennium Challenge Corporation of the US which was to have been signed in December is also in the balance, Ranawaka said. (Colombo/Nov30/2018)

Sri Lanka trying to stabilize growth and inflation CB says

ECONOMYNEXT - Sri Lanka's central bank is trying to stabilize growth and inflation under its existing mandate, a top official said as attempts to target a policy rate by printing money while intervening in forex markets at the same time has plunged the country in to another period of balance of payments pressure.

"The mis-understanding that has arisen, is that a lot of people think we want to stabilize the exchange rate and interest rate," Deputy Central Bank Governor Nandalal Weerasinghe told an economic forum in Colombo.

"That is completely the other way around. If you want stable interest rates and exchange rates, the outcome would be we will have very volatile growth, external demand and domestic demand. Volatile growth and volatile inflation.

"That is not our objective. Our mandate is to stabilize growth and inflation."

He said therefore the central bank saw a need to change interest rates and exchange rate to stabilize growth and inflation.

Weerasinghe said about 75 percent of economic activity came from domestic factors and 25 percent from external side and therefore the central bank targeted the interest rate.

"That is why the instrument that we use to control or stabilize growth is the interest rate," he said.

"We have allowed the exchange rate to be flexible to stabilize external demand."

Sri Lanka's central bank however collects forex reserves under an International Monetary Fund and a longstanding practice of appropriating reserves to pay state loans, leading to questions about the 'flexible exchange rate,' which may be backed by contradictory policy leading to external instability.

A free floating exchange rate regime, where the interest rate is fixed (targeted), based on an inflation index (domestic anchor) and the exchange rate floats do not lead to balance of payments crises or generate a need for capital or exchange controls.

A currency board or hard peg where the exchange rate is fixed (targeted) and the interest rates free float, is also free of balance of payments crises and has free trade and free capital mobility.

Concerns have been raised that Sri Lanka's current monetary framework has shifting or dual anchors, with contradictory policy, making balance of payments crises inevitable.

The 'flexible exchange rate' critics say has turned out to be an unusually unstable soft-peg where the anchor swings suddenly from de facto external (reserve collecting peg) with a convertibility undertaking loosely defined in terms of a real effective exchange rate index and volatility (preventing disorderly adjustment), to supposedly domestic (floating rate with a wide inflation target - 8.1-pct for September under an IMF deal) with unsterilized liquidity collected from the pegged period intact, sending the rupee sliding down.

The interventions to prevent disorderly adjustment then creates liquidity shortages which are filled with printed money to maintain a policy rate, which then creates more external demand, as predicted by classical economists.

At the last policy meeting the central bank cut the reserve ratio to release what and official said was an estimated 90 billion rupees of money deposited in the central bank to fill (sterilize) liquidity shortages raising concerns.

Steep rises in inflation also follow each balance of payments crisis, lowering living standards.

In the face of balance of payments crises that are coming in quick succession, there have been calls for reform of the central bank's operations and mandate generating a debate.

There are attempts to create a modified inflation targeting framework.

Economists and analysts have called for the central bank to be abolished and a currency board (hard peg) to be established or the country be dollarized, so that balance of payments problems are eliminated and the central bank can no longer practice contradictory policy.

Weerasinghe said that countries like Singapore and Hong Kong used the exchange rate as a tool because they had large external sectors measured in terms of 200 or 300 percent of the economy, while Sri Lanka had a more domestic oriented economy.

Sri Lanka was plunged into a political crisis on October 26 when President Maithripala Sirisena appointed Mahinda Rajapaksa as Prime Minister, adding to uncertainty.

In the past few weeks there have been warnings from both sides of the political divide that Sri Lanka may be on a Latin American path where soft-pegs combined with foreign commercial borrowings have led to severe economic crises.

Sri Lanka started to slap exchange and trade controls shortly after breaking a currency board to set up a money printing (interest rate controlling) central bank in 1951, a phenomenon related to contradictory policy that economists call the impossible trinity of monetary policy objectives.

Sri Lanka has recently slapped controls on cars and gold.

Hong Kong built a currency board in 1983 at 7.8 to the US dollar which did not break even during the East Asian crisis. Singapore and Malaysia also had a currency board under British rule which was maintained during the Bretton Woods period at 3.0 to the US dollar.

Singapore's currency board was later modified and it currency is now about 1.2 to the US dollar. Sri Lanka's rupee has fallen from 4.76 to the US dollar in 1950 to 180 to the US dollar now.

Weerasinghe said there are media reports that the rupee is at a historic low, but the rupee has been at historic lows in most years and it was . (Colombo/Dec03/2018)

ශ්‍රී ලංකාව රුපියල් ට්‍රිලියන 11.3 ක් ණයයි. මේ ණය ගෙවන්න පුළුවන් ද? පිළිතුර ඔව්.

ශ්‍රී ලංකාව එළඹෙන වසරේ දී ගෙවීමට බැඳී ඇති ණය ප්‍රමාණය ගෙවීම සඳහා සූදානම් දැයි යන ප්‍රශ්නයට පිළිතුර ‘ඔව්‘ බව මහාචාර්ය ලලිත් සමරකෝන් මහතා පවසයි. ජාතික ආර්ථික සභාවේ මහලේකම් සහ ප්‍රධාන ආර්ථික විද්‍යාඥවරයා වන මහාචාර්ය ලලිත් සමරකෝන් මහතා මේ බව සඳහන් කළේ පසුගිය සිකුරාදා (30) කොළඹ දී පැවති සම්මන්ත්‍රණයක දී අදහස් දක්වමිනි.

මෙහිදී වැඩිදුරටත් අදහස් දක්වමින් මහාචාර්ය සමරකෝන් මහතා මෙසේ පැවසිය.

“අපිට රුපියල් ට්‍රිලියන 11.3 ක සමස්ත රාජ්‍ය ණය ප්‍රමාණයක් ගෙවන්න තිබෙනවා. ආසන්න වශයෙන් මෙය ඇමරිකානු ඩොලර් බිලියන 63 ක්. මෙයින් රුපියල් ට්‍රිලියන 5.5 ක්, එනම් ඩොලර් බිලියන 30 ක් විදේශීය ණය. රුපියල් ට්‍රිලියන 5.8 ක්, එසේත් නැතිනම් ඩොලර් බිලියන 32 ක් දේශීය ණය. වැදගත් කරුණ තමයි, දළ ජාතික නිෂ්පාදිතයෙන් රාජ්‍ය ණය අනුපාතිකය පසුගිය වසරේ දී 78% ක්. අපේ රටට මේ ණය ගෙවන්න පුළුවන් කමක් තිබෙනවාද? ඔබ දන්නවා ද මෑතක දී මූඩීස් ආයතනය විසින් ශ්‍රී ලංකාවේ ණය ශ්‍රේණිය පහත දැම්මා.“

“ශ්‍රී ලංකාව සාමාන්‍ය වශයෙන් වසරක දී ඩොලර් බිලියන 5 ක විදේශ ණය ගෙවීමට බැඳී සිටිනවා. මීළඟ වසර 5 තුළ ද සෑම වසරක දීම ඩොලර් බිලියන 5ක විදෙස් ණය සාමාන්‍යයක් අප ගෙවිය යුතුයි. එය තමයි ඊළඟ වසර 5 තුළ අපේ ණය ආපසු ගෙවීමේ පිංතූරය.“

“ශ්‍රී ලංකාවට මෙම ණය සේවාකරණය සඳහා හැකියාව සහ වුවමනාව තිබෙනවා. රජය මෙම ණය ගෙවීමට බැඳී සිටිනවා. මෙකී ණය ගෙවීම සඳහා අවශ්‍ය කෙරෙන සියලු වෙන්කිරීම් කරලා තිබෙනවා. අපිට මෙම ණය ගෙවීමට අවශ්‍ය අරමුදල් සහ වෙන්කිරීම් තිබෙනවාද? ඒ ප්‍රශ්න දෙකටම පිළිතුර ඔව්. ශ්‍රී ලංකා රජයට මෙම ණය නීත්‍යානුකූල ලෙස ගෙවීමට පුළුවන්කම තිබෙනවා.“

මහාචාර්ය ලලිත් සමරකෝන් මහතා මේ සම්බන්ධයෙන් සිදුකළ අදහස් දැක්වීම පහත වීඩියෝවෙන් නැරඹිය හැකිය.

http://biz.adaderana.lk/%E0%B7%81%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BB%E0%B7%93-%E0%B6%BD%E0%B6%82%E0%B6%9A%E0%B7%8F%E0%B7%80-%E0%B6%BB%E0%B7%94%E0%B6%B4%E0%B7%92%E0%B6%BA%E0%B6%BD%E0%B7%8A-%E0%B6%A7%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BB/

කොළඹ කොටස් වෙළඳපොළේ ප්‍රාතිහාර්ය සිදුවන හැටි!

නොවැම්බර් 30න් අවසන් වූ සති 5 තුළ කොටස් වෙළඳපොළෙහි වූ විදේශ ආයෝජන වලින් රුපියල් බිලියන 8.6ක් ඉවත් කරගෙන තිබෙනවා. නමුත් මේ සති පහ ඇතුළත සියළු කොටස් මිල දර්ශකය ඒකක 187.37කින් එනම් 3.21%කින් ඉහළ ගොස් තිබෙනවා. මෙය පැහැදිලි කරන්නේ කොහොමද?

පළමුවෙන්ම අපි සියළු කොටස් මිල දර්ශකය කියන්නේ කුමක්ද කියා හදුනාගත යුතුයි. මෙයින් නිරූපණය වන්නේ කොළඹ කොටස් වෙළඳපොළේ ලැයිස්තුගත කර තිබෙන සමාගම් කොටස් සියල්ලේම වෙළඳපොළ අගයයි. මේ අගය මේ වන විට රුපියල් බිලියන 2,823.9ක්. සියළු කොටස් මිල දර්ශකයේ අගය ඉහළ පහළ යන්නේ වෙළඳපොළ ප්‍රාග්ධනීකරණය සේ හැඳින්වෙන ඉහත අගය අඩු වැඩි වන විටයි.

සියළු කොටස් මිල දර්ශකයේ අගයේ එක් ඒකකයකින් රුපියල් මිලියන 469.15ක පමණ මුදලක් නිරූපණය වෙනවා. එය ඒකක 187.37කින් ඉහළ යාමෙන් අදහස් වෙන්නේ කොටස් වෙළඳපොළේ ලැයිස්තුගත කර තිබෙන සමාගම් කොටස් සියල්ලේ වෙළඳපොළ අගය රුපියල් බිලියන 87.9කින් වැඩි වී ඇති බවයි.

කොළඹ කොටස් වෙළඳපොළේ සමාගම් 297ක් ලැයිස්තුගත කර තිබෙනවා. මේ සමාගම් අතරින් ඇතැම් සමාගම් වල කොටස් වල මුළු වටිනාකම කොටස් වෙළඳපොළේ වෙළඳපොළ ප්‍රාග්ධනීකරණයට සාපේක්ෂව ගොඩක් වැඩියි. ඒ නිසා, ඒ සමාගමක කොටස් මිලේ සුළු වෙනසක් වුවත් මිල දර්ශකයට ලොකුවට දැනෙනවා. නමුත්, වෙනත් ඇතැම් සමාගම් වල මිල විශාල ලෙස වෙනස් වුවත් එය මිල දර්ශකයට දැනෙන්නේ නැහැ.

උදාහරණයක් විදිහට ලංකා දුම්කොල සමාගමේ කොටස් වල වටිනාකම කොළඹ කොටස් වෙළඳපොළේ කොටස් සියල්ලේ වටිනාකමින් 10%කටත් වඩා වැඩියි. ඒ නිසා දුම්කොල සමාගමේ කොටසක මිල 1% කින් ඉහළ ගියොත් සියළු කොටස් මිල දර්ශකය ඒකක 6 කින් පමණ ඉහළ යනවා. නමුත්, අබාන්ස් ඉලෙක්ට්‍රිකල්ස් සමාගමේ කොටසක් 100%කින් වැඩි වුනත් සියළු කොටස් මිල දර්ශකය ඉහළ යන්නේ ඒකක 0.6 කින් පමණයි.

වෙනත් විදිහකින් කිවුවොත් ලංකාවේ ගොඩක් තැන් වල වගේම කොළඹ කොටස් වෙළඳපොළේ සමාගම් අතරත් "ලොක්කෝ'" සීමිත පිරිසක් ඉන්නවා. සියළු කොටස් මිල දර්ශකය හසුරවන්නේ ඒ සමාගම් කිහිපයේ කොටස් හිමියන් විසින්.

සියළු කොටස් මිල දර්ශකයේ වෙනස්වීම් වලින් 33%ක්ම තීරණය වෙන්නේ සමාගම් හයක මිල ගණන් මතයි. 50%කටත් වඩා  තීරණය වෙන්නේ සමාගම් 14ක් මතයි. 67%කටත් වඩා  තීරණය වෙන්නේ සමාගම් 30 ක් මතයි. ඉතිරි සමාගම් 267 හිම බලපෑම 33%කට ආසන්නයි.

කොළඹ කොටස් වෙළඳපොළේ ලොකුම සමාගම් 30 සහ ඒ එක් එක් සමාගම සියළු කොටස් මිල දර්ශකයෙන් කොපමණ ප්‍රතිශතයක් නියෝජනය කරනවද කියන එකයි.

හරි. දැන් එක දෙයක් පැහැදිලි ඇතිනේ. කොළඹ කොටස් වෙළඳපොළේ සමහර සමාගම් වල කොටස් මිලේ පොඩි වෙනසක් වුනත් සියළු කොටස් මිල දර්ශකය සැලකිය යුතු ලෙස වෙනස් වෙනවා. නමුත්, වෙනත් ඇතැම් සමාගම් වල මිල කොයි තරම් විචලනය වුනත් සියළු කොටස් මිල දර්ශකයට දැනෙන්නේ නැහැ.

ඒ නිසා දැන් අපි මේ ලොක්කෝ දිහාවට අවධානය යොදවමු. මේ සමාගම් වල මිල ගණන් වෙනස් වෙන්නේ ආර්ථික විද්‍යා මූලධර්ම අනුවමද?

ආර්ථික විද්‍යා මූලධර්ම අනුවනම් කොටස් මිල විචලනය වන්නේ ඉල්ලුම හා සැපයුම අනුවයි. විශාල ඉල්ලුම්කරුවන් හා සැපයුම්කරුවන් ගොඩක් ඉන්න විට ඒ එක් අයෙකුට මිල මත බලපෑම් කරන්න බැහැ. නමුත්, කොළඹ කොටස් වෙළඳපොළ කියන්නේ ඔය වගේ තැනක්ද?

කොළඹ කොටස් වෙළඳපොළ ඔය වගේ තැනක් නෙමෙයි. එය කොටස් වෙළඳපොළකට වඩා සූදු පිටියක් බව මම බය නැතුව කියනවා. මෙතැන වැඩිපුරම තියෙන්නේ ගේම්. ඒ නිසා, එහි මිල ගණන් ඉහළ පහළ යන්නේ අදාළ සමාගම් වල ලාභ අපේක්ෂා වෙනස් වන රටාව අනුව පමණක් නෙමෙයි. ගේම් කාරයෝ ටික දෙනෙක් තමන්ගේ වාසියට මේ මිල ගණන් හසුරුවනවා. හොඳ ගේම් කාරයෙක්ට කොළඹ කොටස් වෙළඳපොළ හරහා ලොකු පෝසතෙක් වෙන්න පුළුවන්. එහෙම පෝසත් වූ අය ඉන්නවා.හැබැයි මෙය නීති විරෝධී වැඩක් නොවන බවත් කියන්න ඕනෑ.

කොටස් වෙළඳපොළේ දවසකට ගනුදෙනු කොපමණ වෙනවද? මේ ගණන බොහෝ විට තුන් දාහකට අඩුයි. ඒ කියන්නේ එක සමාගම් කොටසක් හා අදාළව සාමාන්‍යයෙන් දවසකට ගනුදෙනු දහයක්වත් වෙන්නේ නැහැ. ඒ ගනුදෙනු වලිනුත් යම් ප්‍රමාණයක් බොරු ගනුදෙනු. මේ බොරු ගනුදෙනු මොනවාද කියලා මම නිශ්චිත තොරතුරු එක්ක පැහැදිලි කරන්නම්.

ඊයේ දිනයේ කොටස් වෙළඳපොළ ගණුදෙනු 4,127ක් සිදු වී තිබෙනවා.මේ ගණුදෙනු වලින් අවම වශයෙන් 97කදීම හුවමාරු වී තිබෙන්නේ එක් කොටසක් පමණයි. මේ ඇතැම් ගනුදෙනුවක වටිනාකම ශත ගණනක්. කොටස් 2,3 ආදී ගනුදෙනුත් සෑහෙන ප්‍රමාණයක් තිබෙනවා. මේ විදිහට සතගාණක නැත්නම් රුපියලක දෙකක ගනුදෙනුවක් කරන්න කවුරු හෝ මහන්සි වෙන්නේ ඇයි?

මේවා ඔක්කොම බොරු ගනුදෙනු. ඒ කියන්නේ නීත්‍යානුකූල නොවන ගනුදෙනු කියන එක නෙමෙයි. මේක තමයි කොළඹ කොටස් වෙළඳපොළේ සූදුව.

අපි හිතමු කාට හරි (අපි පෙරේරා කියමු) සම්පත් බැංකුවේ කොටස් වලින් 30%ක් තියෙනවා කියලා. මෙය රුපියල් බිලියන 20ක පමණ ආයෝජනයක්. දැන්  අවශ්‍ය වෙනවා තව කොටස් 21%ක් මිල දී ගෙන සම්පත් බැංකුවේ සභාපති වෙන්න. ඉතිරි කොටස් 21% කුණු කොල්ලෙට ගන්න ඔහු සැලසුම් කරන්නේ මේ විදිහටයි.

සම්පත් බැංකුවේ කොටසක් රුපියල් 240යි. දැන් පෙරේරා කරන්නේ උදේ පාන්දරම තමන්ගේ කොටස් වලින් එකක් රුපියල් 230කට විකුණනවා. රුපියල් 10ක් පාඩුයි. නමුත් ඕක මොකක්ද? ඉන්පසු වරින් වර රුපියල් 225 හා 220 මිල ගණන් වලට නැවතත් එක් කොටස බැගින් විකුණනවා.

මේ ප්‍රවණතාව දෙස බලා සිට සම්පත් කොටස් මිල වැටෙන බව තේරුම් ගන්නා සුළු ආයෝජකයෙක් තමන්ගේ කොටස් 100ක් රුපියල් 220 ගානේ විකුණනවා. පෙරේරා මේ කොටස් 100 මිල දී අරගෙන තවත් කොටසක් රුපියල් 215 ගානේ විකුණනවා. එවිට තවත් අය සම්පත් කොටස් විකුණන්න පෙළඹෙනවා. මේ විදිහට තමන්ට අවශ්‍ය කොටස් ප්‍රමාණය මිල දී ගත්තට පස්සේ පෙරේරා මේ වැඩේම අනිත් පැත්තට කරනවා. එහෙම කරලා මිල ඉහළ දමනවා. ඉන්පසුව හැකිනම් විදේශ ආයෝජකයෙක් හොයාගෙන ගෙඩිය පිටින්ම විකුණලා දමනවා.

උඩ ඡේද දෙකේ තිබෙන්නේ ඇත්තටම සිදු වූ දෙයක් නොවුණත්, ඇත්තටම සිදුවන දෙයට ආසන්නව සමාන දෙයක්. දැන් අපි සැබෑ ගනුදෙනු දෙසම බැලුවොත් ඊයේ දිනයේ ලංකා දුම්කොළ සමාගමේ කොටස් ගනුදෙනු 8ක් සිදු වී තිබෙනවා. ගනුදෙනු වූ කොටස් ගණන 1,751ක්. එක් එක් ගනුදෙනුවේ කොටස් ප්‍රමාණය පහත ආකාරයටයි.

1
100
33
2
14
1
100
1500

මේ ගනුදෙනු 8න් අඩු වශයෙන් 3ක්ම බොරු ගනුදෙනු බව පැහැදිලියි. ඇතැම් විට මුල හතම වුවත් බොරු ගනුදෙනු විය හැකියි. ඒ ගනුදෙනු වල ඉලක්කය අවසන් ගනුදෙනුව වෙන්න පුළුවන්.

මේ අතරින් පළමු ගනුදෙනුව නිසා දුම්කොළ සමාගමේ කොටසක මිල රුපියල් 19.90කින් ඉහළ යනවා. කවුරු හෝ විසින් හිතාමතාම වැඩි මිලකට මේ කොටස මිල දී ගත්තා වෙන්න පුළුවන්. පාඩුව රුපියල් 20ක්වත් නැහැනේ. නමුත්, මේ රුපියල් විස්ස පාඩු කරගෙන කරපු ගනුදෙනුව නිසා කොළඹ කොටස් වෙළඳපොළේ වෙළඳපොළ ප්‍රාග්ධනීකරණය රුපියල් මිලියන 3,727.7කින් ඉහළ යනවා. සියළු කොටස් මිල දර්ශකය ඒකක 7.9කින් ඉහළ යනවා.

පහුගිය ඔක්තෝබර් 26 ඉඳලා සියළු කොටස් මිල දර්ශකය ඉහළ ගිහින් තියෙන්නේ ඒකක 187.37 කින්. ඔය වගේ ප්‍රතිඵලයක් ගන්න රුපියල් 20 ගානේ කී පාරක් පාඩු විඳින්න ඕනෑද කියලා ගණන් හදාගන්න.

සියළු කොටස් මිල දර්ශකය හැම වෙලාවෙම ඉහළ පහළ යන්නේ ඔය විදිහට කියා මම කියන්නේ නැහැ. හොර ගනුදෙනු වලින් පමණක්ම කොටස් වෙළඳපොළ පාලනය කරන්න බැහැ. නමුත්, කොළඹ කොටස් වෙළඳපොළ තියෙන්නේ එක කල්ලියක් අතේ නිසා ඔය වගේ වැඩ බොහොම සාමාන්‍යයි.

රුපියල අවප්‍රමාණය වීම පෙනෙද්දී විදේශිකයෝ තමන්ගේ කොටස් හදිසියේ විකුණලා යන කොට හැකි ඉක්මණින් විකුණන්න හදනවා මිසක් මිල ගැන එතරම් තකන්නේ නැහැ, වඩා වැදගත් වන්නේ රුපියල තවත් වැටෙන්න පෙර රුපියල් ඩොලර් කිරීම බව ඔවුන් දන්නවා. ඒ නිසා, විදේශ ආයෝජන ඉවත් වන විට කොටස් මිල ඉහළ යන්න හේතුවක් නැහැ.

නමුත්, සැලසුම්  සහගත ලෙස ඉහත කී ආකාරයේ හොර ගනුදෙනු කරලා කොටස් වෙළඳපොළ දර්ශක ඉහළ යන බව පෙන්වන එක ඒ තරම් අමාරු නැහැ. අපි හිතමු විදේශිකයෙක් රුපියල් 20ක් අඩුවෙන් කොටස් මිලියන 10ක් විකිණුවා කියලා. දවස ඉවර වෙන්න කලින් රුපියල් 20ක් වැඩියෙන් (පෙර කී ගනුදෙනුව සිදු වෙන්න කලින් මිලට) එක කොටසක් මිල දී ගත්තහම සියළු කොටස් මිල දර්ශකය නැවත තිබුණු තැන. තව රුපියල් 10ක් වැඩියෙන් ගෙවලම ඒ කොටස ගත්තනම් සියළු කොටස් මිල දර්ශකය ඉහළ ගිහින්. ඔන්න ඔහොමයි පත්තරේ විස්තරේ.

ඇතැම් දේශපාලනික වෙනස්කම් වෙද්දී කොළඹ කොටස් වෙළඳපොළ දර්ශක වල හිතාගන්න අමාරු ප්‍රාතිහාර්ය වෙන්නේ අහම්බෙන් නෙමෙයි.

උපුටාගැනිමකි

ලිවුවේ ඉකොනොමැට්ටා

nihal123 wrote:කොළඹ කොටස් වෙළඳපොළේ ප්‍රාතිහාර්ය සිදුවන හැටි!

නොවැම්බර් 30න් අවසන් වූ සති 5 තුළ කොටස් වෙළඳපොළෙහි වූ විදේශ ආයෝජන වලින් රුපියල් බිලියන 8.6ක් ඉවත් කරගෙන තිබෙනවා. නමුත් මේ සති පහ ඇතුළත සියළු කොටස් මිල දර්ශකය ඒකක 187.37කින් එනම් 3.21%කින් ඉහළ ගොස් තිබෙනවා. මෙය පැහැදිලි කරන්නේ කොහොමද?

පළමුවෙන්ම අපි සියළු කොටස් මිල දර්ශකය කියන්නේ කුමක්ද කියා හදුනාගත යුතුයි. මෙයින් නිරූපණය වන්නේ කොළඹ කොටස් වෙළඳපොළේ ලැයිස්තුගත කර තිබෙන සමාගම් කොටස් සියල්ලේම වෙළඳපොළ අගයයි. මේ අගය මේ වන විට රුපියල් බිලියන 2,823.9ක්. සියළු කොටස් මිල දර්ශකයේ අගය ඉහළ පහළ යන්නේ වෙළඳපොළ ප්‍රාග්ධනීකරණය සේ හැඳින්වෙන ඉහත අගය අඩු වැඩි වන විටයි.

සියළු කොටස් මිල දර්ශකයේ අගයේ එක් ඒකකයකින් රුපියල් මිලියන 469.15ක පමණ මුදලක් නිරූපණය වෙනවා. එය ඒකක 187.37කින් ඉහළ යාමෙන් අදහස් වෙන්නේ කොටස් වෙළඳපොළේ ලැයිස්තුගත කර තිබෙන සමාගම් කොටස් සියල්ලේ වෙළඳපොළ අගය රුපියල් බිලියන 87.9කින් වැඩි වී ඇති බවයි.

කොළඹ කොටස් වෙළඳපොළේ සමාගම් 297ක් ලැයිස්තුගත කර තිබෙනවා. මේ සමාගම් අතරින් ඇතැම් සමාගම් වල කොටස් වල මුළු වටිනාකම කොටස් වෙළඳපොළේ වෙළඳපොළ ප්‍රාග්ධනීකරණයට සාපේක්ෂව ගොඩක් වැඩියි. ඒ නිසා, ඒ සමාගමක කොටස් මිලේ සුළු වෙනසක් වුවත් මිල දර්ශකයට ලොකුවට දැනෙනවා. නමුත්, වෙනත් ඇතැම් සමාගම් වල මිල විශාල ලෙස වෙනස් වුවත් එය මිල දර්ශකයට දැනෙන්නේ නැහැ.

උදාහරණයක් විදිහට ලංකා දුම්කොල සමාගමේ කොටස් වල වටිනාකම කොළඹ කොටස් වෙළඳපොළේ කොටස් සියල්ලේ වටිනාකමින් 10%කටත් වඩා වැඩියි. ඒ නිසා දුම්කොල සමාගමේ කොටසක මිල 1% කින් ඉහළ ගියොත් සියළු කොටස් මිල දර්ශකය ඒකක 6 කින් පමණ ඉහළ යනවා. නමුත්, අබාන්ස් ඉලෙක්ට්‍රිකල්ස් සමාගමේ කොටසක් 100%කින් වැඩි වුනත් සියළු කොටස් මිල දර්ශකය ඉහළ යන්නේ ඒකක 0.6 කින් පමණයි.

වෙනත් විදිහකින් කිවුවොත් ලංකාවේ ගොඩක් තැන් වල වගේම කොළඹ කොටස් වෙළඳපොළේ සමාගම් අතරත් "ලොක්කෝ'" සීමිත පිරිසක් ඉන්නවා. සියළු කොටස් මිල දර්ශකය හසුරවන්නේ ඒ සමාගම් කිහිපයේ කොටස් හිමියන් විසින්.

සියළු කොටස් මිල දර්ශකයේ වෙනස්වීම් වලින් 33%ක්ම තීරණය වෙන්නේ සමාගම් හයක මිල ගණන් මතයි. 50%කටත් වඩා  තීරණය වෙන්නේ සමාගම් 14ක් මතයි. 67%කටත් වඩා  තීරණය වෙන්නේ සමාගම් 30 ක් මතයි. ඉතිරි සමාගම් 267 හිම බලපෑම 33%කට ආසන්නයි.

කොළඹ කොටස් වෙළඳපොළේ ලොකුම සමාගම් 30 සහ ඒ එක් එක් සමාගම සියළු කොටස් මිල දර්ශකයෙන් කොපමණ ප්‍රතිශතයක් නියෝජනය කරනවද කියන එකයි.

හරි. දැන් එක දෙයක් පැහැදිලි ඇතිනේ. කොළඹ කොටස් වෙළඳපොළේ සමහර සමාගම් වල කොටස් මිලේ පොඩි වෙනසක් වුනත් සියළු කොටස් මිල දර්ශකය සැලකිය යුතු ලෙස වෙනස් වෙනවා. නමුත්, වෙනත් ඇතැම් සමාගම් වල මිල කොයි තරම් විචලනය වුනත් සියළු කොටස් මිල දර්ශකයට දැනෙන්නේ නැහැ.

ඒ නිසා දැන් අපි මේ ලොක්කෝ දිහාවට අවධානය යොදවමු. මේ සමාගම් වල මිල ගණන් වෙනස් වෙන්නේ ආර්ථික විද්‍යා මූලධර්ම අනුවමද?

ආර්ථික විද්‍යා මූලධර්ම අනුවනම් කොටස් මිල විචලනය වන්නේ ඉල්ලුම හා සැපයුම අනුවයි. විශාල ඉල්ලුම්කරුවන් හා සැපයුම්කරුවන් ගොඩක් ඉන්න විට ඒ එක් අයෙකුට මිල මත බලපෑම් කරන්න බැහැ. නමුත්, කොළඹ කොටස් වෙළඳපොළ කියන්නේ ඔය වගේ තැනක්ද?

කොළඹ කොටස් වෙළඳපොළ ඔය වගේ තැනක් නෙමෙයි. එය කොටස් වෙළඳපොළකට වඩා සූදු පිටියක් බව මම බය නැතුව කියනවා. මෙතැන වැඩිපුරම තියෙන්නේ ගේම්. ඒ නිසා, එහි මිල ගණන් ඉහළ පහළ යන්නේ අදාළ සමාගම් වල ලාභ අපේක්ෂා වෙනස් වන රටාව අනුව පමණක් නෙමෙයි. ගේම් කාරයෝ ටික දෙනෙක් තමන්ගේ වාසියට මේ මිල ගණන් හසුරුවනවා. හොඳ ගේම් කාරයෙක්ට කොළඹ කොටස් වෙළඳපොළ හරහා ලොකු පෝසතෙක් වෙන්න පුළුවන්. එහෙම පෝසත් වූ අය ඉන්නවා.හැබැයි මෙය නීති විරෝධී වැඩක් නොවන බවත් කියන්න ඕනෑ.

කොටස් වෙළඳපොළේ දවසකට ගනුදෙනු කොපමණ වෙනවද? මේ ගණන බොහෝ විට තුන් දාහකට අඩුයි. ඒ කියන්නේ එක සමාගම් කොටසක් හා අදාළව සාමාන්‍යයෙන් දවසකට ගනුදෙනු දහයක්වත් වෙන්නේ නැහැ. ඒ ගනුදෙනු වලිනුත් යම් ප්‍රමාණයක් බොරු ගනුදෙනු. මේ බොරු ගනුදෙනු මොනවාද කියලා මම නිශ්චිත තොරතුරු එක්ක පැහැදිලි කරන්නම්.

ඊයේ දිනයේ කොටස් වෙළඳපොළ ගණුදෙනු 4,127ක් සිදු වී තිබෙනවා.මේ ගණුදෙනු වලින් අවම වශයෙන් 97කදීම හුවමාරු වී තිබෙන්නේ එක් කොටසක් පමණයි. මේ ඇතැම් ගනුදෙනුවක වටිනාකම ශත ගණනක්. කොටස් 2,3 ආදී ගනුදෙනුත් සෑහෙන ප්‍රමාණයක් තිබෙනවා. මේ විදිහට සතගාණක නැත්නම් රුපියලක දෙකක ගනුදෙනුවක් කරන්න කවුරු හෝ මහන්සි වෙන්නේ ඇයි?

මේවා ඔක්කොම බොරු ගනුදෙනු. ඒ කියන්නේ නීත්‍යානුකූල නොවන ගනුදෙනු කියන එක නෙමෙයි. මේක තමයි කොළඹ කොටස් වෙළඳපොළේ සූදුව.

අපි හිතමු කාට හරි (අපි පෙරේරා කියමු) සම්පත් බැංකුවේ කොටස් වලින් 30%ක් තියෙනවා කියලා. මෙය රුපියල් බිලියන 20ක පමණ ආයෝජනයක්. දැන්  අවශ්‍ය වෙනවා තව කොටස් 21%ක් මිල දී ගෙන සම්පත් බැංකුවේ සභාපති වෙන්න. ඉතිරි කොටස් 21% කුණු කොල්ලෙට ගන්න ඔහු සැලසුම් කරන්නේ මේ විදිහටයි.

සම්පත් බැංකුවේ කොටසක් රුපියල් 240යි. දැන් පෙරේරා කරන්නේ උදේ පාන්දරම තමන්ගේ කොටස් වලින් එකක් රුපියල් 230කට විකුණනවා. රුපියල් 10ක් පාඩුයි. නමුත් ඕක මොකක්ද? ඉන්පසු වරින් වර රුපියල් 225 හා 220 මිල ගණන් වලට නැවතත් එක් කොටස බැගින් විකුණනවා.

මේ ප්‍රවණතාව දෙස බලා සිට සම්පත් කොටස් මිල වැටෙන බව තේරුම් ගන්නා සුළු ආයෝජකයෙක් තමන්ගේ කොටස් 100ක් රුපියල් 220 ගානේ විකුණනවා. පෙරේරා මේ කොටස් 100 මිල දී අරගෙන තවත් කොටසක් රුපියල් 215 ගානේ විකුණනවා. එවිට තවත් අය සම්පත් කොටස් විකුණන්න පෙළඹෙනවා. මේ විදිහට තමන්ට අවශ්‍ය කොටස් ප්‍රමාණය මිල දී ගත්තට පස්සේ පෙරේරා මේ වැඩේම අනිත් පැත්තට කරනවා. එහෙම කරලා මිල ඉහළ දමනවා. ඉන්පසුව හැකිනම් විදේශ ආයෝජකයෙක් හොයාගෙන ගෙඩිය පිටින්ම විකුණලා දමනවා.

උඩ ඡේද දෙකේ තිබෙන්නේ ඇත්තටම සිදු වූ දෙයක් නොවුණත්, ඇත්තටම සිදුවන දෙයට ආසන්නව සමාන දෙයක්. දැන් අපි සැබෑ ගනුදෙනු දෙසම බැලුවොත් ඊයේ දිනයේ ලංකා දුම්කොළ සමාගමේ කොටස් ගනුදෙනු 8ක් සිදු වී තිබෙනවා. ගනුදෙනු වූ කොටස් ගණන 1,751ක්. එක් එක් ගනුදෙනුවේ කොටස් ප්‍රමාණය පහත ආකාරයටයි.

1
100
33
2
14
1
100
1500

මේ ගනුදෙනු 8න් අඩු වශයෙන් 3ක්ම බොරු ගනුදෙනු බව පැහැදිලියි. ඇතැම් විට මුල හතම වුවත් බොරු ගනුදෙනු විය හැකියි. ඒ ගනුදෙනු වල ඉලක්කය අවසන් ගනුදෙනුව වෙන්න පුළුවන්.

මේ අතරින් පළමු ගනුදෙනුව නිසා දුම්කොළ සමාගමේ කොටසක මිල රුපියල් 19.90කින් ඉහළ යනවා. කවුරු හෝ විසින් හිතාමතාම වැඩි මිලකට මේ කොටස මිල දී ගත්තා වෙන්න පුළුවන්. පාඩුව රුපියල් 20ක්වත් නැහැනේ. නමුත්, මේ රුපියල් විස්ස පාඩු කරගෙන කරපු ගනුදෙනුව නිසා කොළඹ කොටස් වෙළඳපොළේ වෙළඳපොළ ප්‍රාග්ධනීකරණය රුපියල් මිලියන 3,727.7කින් ඉහළ යනවා. සියළු කොටස් මිල දර්ශකය ඒකක 7.9කින් ඉහළ යනවා.

පහුගිය ඔක්තෝබර් 26 ඉඳලා සියළු කොටස් මිල දර්ශකය ඉහළ ගිහින් තියෙන්නේ ඒකක 187.37 කින්. ඔය වගේ ප්‍රතිඵලයක් ගන්න රුපියල් 20 ගානේ කී පාරක් පාඩු විඳින්න ඕනෑද කියලා ගණන් හදාගන්න.

සියළු කොටස් මිල දර්ශකය හැම වෙලාවෙම ඉහළ පහළ යන්නේ ඔය විදිහට කියා මම කියන්නේ නැහැ. හොර ගනුදෙනු වලින් පමණක්ම කොටස් වෙළඳපොළ පාලනය කරන්න බැහැ. නමුත්, කොළඹ කොටස් වෙළඳපොළ තියෙන්නේ එක කල්ලියක් අතේ නිසා ඔය වගේ වැඩ බොහොම සාමාන්‍යයි.

රුපියල අවප්‍රමාණය වීම පෙනෙද්දී විදේශිකයෝ තමන්ගේ කොටස් හදිසියේ විකුණලා යන කොට හැකි ඉක්මණින් විකුණන්න හදනවා මිසක් මිල ගැන එතරම් තකන්නේ නැහැ, වඩා වැදගත් වන්නේ රුපියල තවත් වැටෙන්න පෙර රුපියල් ඩොලර් කිරීම බව ඔවුන් දන්නවා. ඒ නිසා, විදේශ ආයෝජන ඉවත් වන විට කොටස් මිල ඉහළ යන්න හේතුවක් නැහැ.

නමුත්, සැලසුම්  සහගත ලෙස ඉහත කී ආකාරයේ හොර ගනුදෙනු කරලා කොටස් වෙළඳපොළ දර්ශක ඉහළ යන බව පෙන්වන එක ඒ තරම් අමාරු නැහැ. අපි හිතමු විදේශිකයෙක් රුපියල් 20ක් අඩුවෙන් කොටස් මිලියන 10ක් විකිණුවා කියලා. දවස ඉවර වෙන්න කලින් රුපියල් 20ක් වැඩියෙන් (පෙර කී ගනුදෙනුව සිදු වෙන්න කලින් මිලට) එක කොටසක් මිල දී ගත්තහම සියළු කොටස් මිල දර්ශකය නැවත තිබුණු තැන. තව රුපියල් 10ක් වැඩියෙන් ගෙවලම ඒ කොටස ගත්තනම් සියළු කොටස් මිල දර්ශකය ඉහළ ගිහින්. ඔන්න ඔහොමයි පත්තරේ විස්තරේ.

ඇතැම් දේශපාලනික වෙනස්කම් වෙද්දී කොළඹ කොටස් වෙළඳපොළ දර්ශක වල හිතාගන්න අමාරු ප්‍රාතිහාර්ය වෙන්නේ අහම්බෙන් නෙමෙයි.

උපුටාගැනිමකි

ලිවුවේ ඉකොනොමැට්ටා

Good one

So you can not rely on numbers they show

nihal123 wrote:කොළඹ කොටස් වෙළඳපොළේ ප්‍රාතිහාර්ය සිදුවන හැටි!

නොවැම්බර් 30න් අවසන් වූ සති 5 තුළ කොටස් වෙළඳපොළෙහි වූ විදේශ ආයෝජන වලින් රුපියල් බිලියන 8.6ක් ඉවත් කරගෙන තිබෙනවා. නමුත් මේ සති පහ ඇතුළත සියළු කොටස් මිල දර්ශකය ඒකක 187.37කින් එනම් 3.21%කින් ඉහළ ගොස් තිබෙනවා. මෙය පැහැදිලි කරන්නේ කොහොමද?

පළමුවෙන්ම අපි සියළු කොටස් මිල දර්ශකය කියන්නේ කුමක්ද කියා හදුනාගත යුතුයි. මෙයින් නිරූපණය වන්නේ කොළඹ කොටස් වෙළඳපොළේ ලැයිස්තුගත කර තිබෙන සමාගම් කොටස් සියල්ලේම වෙළඳපොළ අගයයි. මේ අගය මේ වන විට රුපියල් බිලියන 2,823.9ක්. සියළු කොටස් මිල දර්ශකයේ අගය ඉහළ පහළ යන්නේ වෙළඳපොළ ප්‍රාග්ධනීකරණය සේ හැඳින්වෙන ඉහත අගය අඩු වැඩි වන විටයි.

සියළු කොටස් මිල දර්ශකයේ අගයේ එක් ඒකකයකින් රුපියල් මිලියන 469.15ක පමණ මුදලක් නිරූපණය වෙනවා. එය ඒකක 187.37කින් ඉහළ යාමෙන් අදහස් වෙන්නේ කොටස් වෙළඳපොළේ ලැයිස්තුගත කර තිබෙන සමාගම් කොටස් සියල්ලේ වෙළඳපොළ අගය රුපියල් බිලියන 87.9කින් වැඩි වී ඇති බවයි.

කොළඹ කොටස් වෙළඳපොළේ සමාගම් 297ක් ලැයිස්තුගත කර තිබෙනවා. මේ සමාගම් අතරින් ඇතැම් සමාගම් වල කොටස් වල මුළු වටිනාකම කොටස් වෙළඳපොළේ වෙළඳපොළ ප්‍රාග්ධනීකරණයට සාපේක්ෂව ගොඩක් වැඩියි. ඒ නිසා, ඒ සමාගමක කොටස් මිලේ සුළු වෙනසක් වුවත් මිල දර්ශකයට ලොකුවට දැනෙනවා. නමුත්, වෙනත් ඇතැම් සමාගම් වල මිල විශාල ලෙස වෙනස් වුවත් එය මිල දර්ශකයට දැනෙන්නේ නැහැ.

උදාහරණයක් විදිහට ලංකා දුම්කොල සමාගමේ කොටස් වල වටිනාකම කොළඹ කොටස් වෙළඳපොළේ කොටස් සියල්ලේ වටිනාකමින් 10%කටත් වඩා වැඩියි. ඒ නිසා දුම්කොල සමාගමේ කොටසක මිල 1% කින් ඉහළ ගියොත් සියළු කොටස් මිල දර්ශකය ඒකක 6 කින් පමණ ඉහළ යනවා. නමුත්, අබාන්ස් ඉලෙක්ට්‍රිකල්ස් සමාගමේ කොටසක් 100%කින් වැඩි වුනත් සියළු කොටස් මිල දර්ශකය ඉහළ යන්නේ ඒකක 0.6 කින් පමණයි.

වෙනත් විදිහකින් කිවුවොත් ලංකාවේ ගොඩක් තැන් වල වගේම කොළඹ කොටස් වෙළඳපොළේ සමාගම් අතරත් "ලොක්කෝ'" සීමිත පිරිසක් ඉන්නවා. සියළු කොටස් මිල දර්ශකය හසුරවන්නේ ඒ සමාගම් කිහිපයේ කොටස් හිමියන් විසින්.

සියළු කොටස් මිල දර්ශකයේ වෙනස්වීම් වලින් 33%ක්ම තීරණය වෙන්නේ සමාගම් හයක මිල ගණන් මතයි. 50%කටත් වඩා  තීරණය වෙන්නේ සමාගම් 14ක් මතයි. 67%කටත් වඩා  තීරණය වෙන්නේ සමාගම් 30 ක් මතයි. ඉතිරි සමාගම් 267 හිම බලපෑම 33%කට ආසන්නයි.

කොළඹ කොටස් වෙළඳපොළේ ලොකුම සමාගම් 30 සහ ඒ එක් එක් සමාගම සියළු කොටස් මිල දර්ශකයෙන් කොපමණ ප්‍රතිශතයක් නියෝජනය කරනවද කියන එකයි.

හරි. දැන් එක දෙයක් පැහැදිලි ඇතිනේ. කොළඹ කොටස් වෙළඳපොළේ සමහර සමාගම් වල කොටස් මිලේ පොඩි වෙනසක් වුනත් සියළු කොටස් මිල දර්ශකය සැලකිය යුතු ලෙස වෙනස් වෙනවා. නමුත්, වෙනත් ඇතැම් සමාගම් වල මිල කොයි තරම් විචලනය වුනත් සියළු කොටස් මිල දර්ශකයට දැනෙන්නේ නැහැ.

ඒ නිසා දැන් අපි මේ ලොක්කෝ දිහාවට අවධානය යොදවමු. මේ සමාගම් වල මිල ගණන් වෙනස් වෙන්නේ ආර්ථික විද්‍යා මූලධර්ම අනුවමද?

ආර්ථික විද්‍යා මූලධර්ම අනුවනම් කොටස් මිල විචලනය වන්නේ ඉල්ලුම හා සැපයුම අනුවයි. විශාල ඉල්ලුම්කරුවන් හා සැපයුම්කරුවන් ගොඩක් ඉන්න විට ඒ එක් අයෙකුට මිල මත බලපෑම් කරන්න බැහැ. නමුත්, කොළඹ කොටස් වෙළඳපොළ කියන්නේ ඔය වගේ තැනක්ද?

කොළඹ කොටස් වෙළඳපොළ ඔය වගේ තැනක් නෙමෙයි. එය කොටස් වෙළඳපොළකට වඩා සූදු පිටියක් බව මම බය නැතුව කියනවා. මෙතැන වැඩිපුරම තියෙන්නේ ගේම්. ඒ නිසා, එහි මිල ගණන් ඉහළ පහළ යන්නේ අදාළ සමාගම් වල ලාභ අපේක්ෂා වෙනස් වන රටාව අනුව පමණක් නෙමෙයි. ගේම් කාරයෝ ටික දෙනෙක් තමන්ගේ වාසියට මේ මිල ගණන් හසුරුවනවා. හොඳ ගේම් කාරයෙක්ට කොළඹ කොටස් වෙළඳපොළ හරහා ලොකු පෝසතෙක් වෙන්න පුළුවන්. එහෙම පෝසත් වූ අය ඉන්නවා.හැබැයි මෙය නීති විරෝධී වැඩක් නොවන බවත් කියන්න ඕනෑ.

කොටස් වෙළඳපොළේ දවසකට ගනුදෙනු කොපමණ වෙනවද? මේ ගණන බොහෝ විට තුන් දාහකට අඩුයි. ඒ කියන්නේ එක සමාගම් කොටසක් හා අදාළව සාමාන්‍යයෙන් දවසකට ගනුදෙනු දහයක්වත් වෙන්නේ නැහැ. ඒ ගනුදෙනු වලිනුත් යම් ප්‍රමාණයක් බොරු ගනුදෙනු. මේ බොරු ගනුදෙනු මොනවාද කියලා මම නිශ්චිත තොරතුරු එක්ක පැහැදිලි කරන්නම්.

ඊයේ දිනයේ කොටස් වෙළඳපොළ ගණුදෙනු 4,127ක් සිදු වී තිබෙනවා.මේ ගණුදෙනු වලින් අවම වශයෙන් 97කදීම හුවමාරු වී තිබෙන්නේ එක් කොටසක් පමණයි. මේ ඇතැම් ගනුදෙනුවක වටිනාකම ශත ගණනක්. කොටස් 2,3 ආදී ගනුදෙනුත් සෑහෙන ප්‍රමාණයක් තිබෙනවා. මේ විදිහට සතගාණක නැත්නම් රුපියලක දෙකක ගනුදෙනුවක් කරන්න කවුරු හෝ මහන්සි වෙන්නේ ඇයි?

මේවා ඔක්කොම බොරු ගනුදෙනු. ඒ කියන්නේ නීත්‍යානුකූල නොවන ගනුදෙනු කියන එක නෙමෙයි. මේක තමයි කොළඹ කොටස් වෙළඳපොළේ සූදුව.

අපි හිතමු කාට හරි (අපි පෙරේරා කියමු) සම්පත් බැංකුවේ කොටස් වලින් 30%ක් තියෙනවා කියලා. මෙය රුපියල් බිලියන 20ක පමණ ආයෝජනයක්. දැන්  අවශ්‍ය වෙනවා තව කොටස් 21%ක් මිල දී ගෙන සම්පත් බැංකුවේ සභාපති වෙන්න. ඉතිරි කොටස් 21% කුණු කොල්ලෙට ගන්න ඔහු සැලසුම් කරන්නේ මේ විදිහටයි.

සම්පත් බැංකුවේ කොටසක් රුපියල් 240යි. දැන් පෙරේරා කරන්නේ උදේ පාන්දරම තමන්ගේ කොටස් වලින් එකක් රුපියල් 230කට විකුණනවා. රුපියල් 10ක් පාඩුයි. නමුත් ඕක මොකක්ද? ඉන්පසු වරින් වර රුපියල් 225 හා 220 මිල ගණන් වලට නැවතත් එක් කොටස බැගින් විකුණනවා.

මේ ප්‍රවණතාව දෙස බලා සිට සම්පත් කොටස් මිල වැටෙන බව තේරුම් ගන්නා සුළු ආයෝජකයෙක් තමන්ගේ කොටස් 100ක් රුපියල් 220 ගානේ විකුණනවා. පෙරේරා මේ කොටස් 100 මිල දී අරගෙන තවත් කොටසක් රුපියල් 215 ගානේ විකුණනවා. එවිට තවත් අය සම්පත් කොටස් විකුණන්න පෙළඹෙනවා. මේ විදිහට තමන්ට අවශ්‍ය කොටස් ප්‍රමාණය මිල දී ගත්තට පස්සේ පෙරේරා මේ වැඩේම අනිත් පැත්තට කරනවා. එහෙම කරලා මිල ඉහළ දමනවා. ඉන්පසුව හැකිනම් විදේශ ආයෝජකයෙක් හොයාගෙන ගෙඩිය පිටින්ම විකුණලා දමනවා.

උඩ ඡේද දෙකේ තිබෙන්නේ ඇත්තටම සිදු වූ දෙයක් නොවුණත්, ඇත්තටම සිදුවන දෙයට ආසන්නව සමාන දෙයක්. දැන් අපි සැබෑ ගනුදෙනු දෙසම බැලුවොත් ඊයේ දිනයේ ලංකා දුම්කොළ සමාගමේ කොටස් ගනුදෙනු 8ක් සිදු වී තිබෙනවා. ගනුදෙනු වූ කොටස් ගණන 1,751ක්. එක් එක් ගනුදෙනුවේ කොටස් ප්‍රමාණය පහත ආකාරයටයි.

1
100
33
2
14
1
100
1500

මේ ගනුදෙනු 8න් අඩු වශයෙන් 3ක්ම බොරු ගනුදෙනු බව පැහැදිලියි. ඇතැම් විට මුල හතම වුවත් බොරු ගනුදෙනු විය හැකියි. ඒ ගනුදෙනු වල ඉලක්කය අවසන් ගනුදෙනුව වෙන්න පුළුවන්.

මේ අතරින් පළමු ගනුදෙනුව නිසා දුම්කොළ සමාගමේ කොටසක මිල රුපියල් 19.90කින් ඉහළ යනවා. කවුරු හෝ විසින් හිතාමතාම වැඩි මිලකට මේ කොටස මිල දී ගත්තා වෙන්න පුළුවන්. පාඩුව රුපියල් 20ක්වත් නැහැනේ. නමුත්, මේ රුපියල් විස්ස පාඩු කරගෙන කරපු ගනුදෙනුව නිසා කොළඹ කොටස් වෙළඳපොළේ වෙළඳපොළ ප්‍රාග්ධනීකරණය රුපියල් මිලියන 3,727.7කින් ඉහළ යනවා. සියළු කොටස් මිල දර්ශකය ඒකක 7.9කින් ඉහළ යනවා.

පහුගිය ඔක්තෝබර් 26 ඉඳලා සියළු කොටස් මිල දර්ශකය ඉහළ ගිහින් තියෙන්නේ ඒකක 187.37 කින්. ඔය වගේ ප්‍රතිඵලයක් ගන්න රුපියල් 20 ගානේ කී පාරක් පාඩු විඳින්න ඕනෑද කියලා ගණන් හදාගන්න.

සියළු කොටස් මිල දර්ශකය හැම වෙලාවෙම ඉහළ පහළ යන්නේ ඔය විදිහට කියා මම කියන්නේ නැහැ. හොර ගනුදෙනු වලින් පමණක්ම කොටස් වෙළඳපොළ පාලනය කරන්න බැහැ. නමුත්, කොළඹ කොටස් වෙළඳපොළ තියෙන්නේ එක කල්ලියක් අතේ නිසා ඔය වගේ වැඩ බොහොම සාමාන්‍යයි.

රුපියල අවප්‍රමාණය වීම පෙනෙද්දී විදේශිකයෝ තමන්ගේ කොටස් හදිසියේ විකුණලා යන කොට හැකි ඉක්මණින් විකුණන්න හදනවා මිසක් මිල ගැන එතරම් තකන්නේ නැහැ, වඩා වැදගත් වන්නේ රුපියල තවත් වැටෙන්න පෙර රුපියල් ඩොලර් කිරීම බව ඔවුන් දන්නවා. ඒ නිසා, විදේශ ආයෝජන ඉවත් වන විට කොටස් මිල ඉහළ යන්න හේතුවක් නැහැ.

නමුත්, සැලසුම්  සහගත ලෙස ඉහත කී ආකාරයේ හොර ගනුදෙනු කරලා කොටස් වෙළඳපොළ දර්ශක ඉහළ යන බව පෙන්වන එක ඒ තරම් අමාරු නැහැ. අපි හිතමු විදේශිකයෙක් රුපියල් 20ක් අඩුවෙන් කොටස් මිලියන 10ක් විකිණුවා කියලා. දවස ඉවර වෙන්න කලින් රුපියල් 20ක් වැඩියෙන් (පෙර කී ගනුදෙනුව සිදු වෙන්න කලින් මිලට) එක කොටසක් මිල දී ගත්තහම සියළු කොටස් මිල දර්ශකය නැවත තිබුණු තැන. තව රුපියල් 10ක් වැඩියෙන් ගෙවලම ඒ කොටස ගත්තනම් සියළු කොටස් මිල දර්ශකය ඉහළ ගිහින්. ඔන්න ඔහොමයි පත්තරේ විස්තරේ.

ඇතැම් දේශපාලනික වෙනස්කම් වෙද්දී කොළඹ කොටස් වෙළඳපොළ දර්ශක වල හිතාගන්න අමාරු ප්‍රාතිහාර්ය වෙන්නේ අහම්බෙන් නෙමෙයි.

උපුටාගැනිමකි

ලිවුවේ ඉකොනොමැට්ටා

Very good illustration of real CSE. Thanks nihal for sharing.

Fitch downgrades Sri Lanka on threats to budget, policy after Rajapaksa appointment

ECONOMYNEXT - Fitch Ratings has downgraded Sri Lanka to 'B' from 'B+ saying the sudden appointment of Mahinda Rajapaksa as Prime Minister may worsen budgets, with policy becoming more uncertain and investor confidence falling.

The outlook is stable at the lower level. Moody's had already downgraded Sri Lanka to B2 from B1.

"The downgrade reflects heightened external refinancing risks, an uncertain policy outlook, and the risk of a slowdown in fiscal consolidation as a result of an ongoing political crisis following the President's sudden replacement of the Prime Minister on 26 October 2018," the rating agency said.

"Fitch expects fiscal slippages as the current political climate is likely to lead to delays in setting policy priorities and to disrupt progress on future reforms.

"The 2019 budget has already been pushed back, while the IMF programme has been put on hold.

The full statement is reproduced below:

Fitch Downgrades Sri Lanka to 'B'; Outlook Stable

Tuesday, December 04, 2018 05:52 AM

FITCH DOWNGRADES SRI LANKA TO 'B'; OUTLOOK STABLE

Fitch Ratings-Hong Kong-03 December 2018: Fitch Ratings has downgraded Sri Lanka's Long-Term Foreign-Currency Issuer Default Rating (IDR) to 'B' from 'B+', with a Stable Outlook.

A full list of rating actions is at the end of this rating action commentary.

KEY RATING DRIVERS

The downgrade reflects heightened external refinancing risks, an uncertain policy outlook, and the risk of a slowdown in fiscal consolidation as a result of an ongoing political crisis following the President's sudden replacement of the Prime Minister on 26 October 2018.

Fitch believes the ongoing political upheaval, which has disrupted the normal functioning of parliament, exacerbates the country's external financing risks, already challenged by the tightening of global monetary conditions amid a heavy external debt repayment schedule between 2019 and 2022.

Investor confidence has been undermined, as evident from large outflows from the local bond market and a depreciating exchange rate. The sovereign's foreign currency-denominated debt repayments (principal and interest), as of end-September 2018 are about USD20.9 billion between 2019 and 2022, while its foreign-exchange reserves are currently about USD7.5 billion.

The authorities plan to raise funds through a combination of bilateral and commercial borrowing and the exercise of foreign-currency swaps, but there are risks to this strategy that could arise from a prolonged period of political uncertainty accompanied by an adverse shift in investor

addition, the benefits from the government obtaining parliamentary approval for an Active Liability Management Bill in October - which raises its borrowing limit and could help smooth upcoming debt maturities - are unlikely to materialise if the political standoff continues.

Fitch expects fiscal slippages as the current political climate is likely to lead to delays in setting policy priorities and to disrupt progress on future reforms. The 2019 budget has already been pushed back, while the IMF programme has been put on hold.

The agency now expects the budget deficit for 2019 and 2020 to be closer to 5% of GDP, up from 4.0% of GDP in 2019 - forecast at the time of our previous review. The political strife has also exacerbated a depreciation of the Sri Lankan rupee, which had weakened in 2018 by around 17% against the US dollar up until end-November, contributing to a deterioration in the debt profile - with about half the debt denominated in foreign currency.

Fitch has therefore revised up our general government debt-GDP forecast to over 80% by end-2018, from 77.2%. We believe a speedy resolution of the political situation and a return to credible macroeconomic policies could eventually lower fiscal risks.

Sri Lanka's 'B' IDR also reflects the following key rating drivers:

Greater exchange-rate flexibility provides a cushion for external finances against shocks. The shift towards more flexibility since 2H15 has helped restore foreign reserve levels, which had fallen to around USD6 billion in 2016. This is despite a weak external balance sheet, characterised by high net external debt, the sovereign's large net debtor position and weak international liquidity.

Fitch expects the current account deficit to gradually narrow to 3.4% of GDP by 2020, after widening to 3.7% of GDP in 2018. Our forecasts are based on growth remaining subdued and oil prices recovering moderately. Fitch forecasts oil prices averaging USD65/barrel (bbl) in 2019 and USD57.5/bbl in 2020. Downside risks to our forecasts remain, possibly stemming from a shift towards expansionary fiscal and monetary policies or weaker-than-expected export performance.

Monetary policy has been geared towards maintaining macro-stability, under the framework of the IMF programme that began in 2016. The Central Bank hiked its main policy interest rates earlier in December 2018, raising the deposit rate by 75bp and the lending rate by 50bp while reducing the Statutory Reserve Ratio (SRR) applicable on all rupee deposit liabilities of commercial banks by 1.50 percentage points, to 6 percent. Inflation has been falling steadily this year after weather disruptions pushed up food prices, lifting inflation to 7.7% in 2017, and the agency expects headline inflation to average less than 3%. The authorities' planned shift towards flexible inflation targeting could enhance monetary policy credibility.

Under Fitch's baseline assumptions, we forecast overall government debt-GDP to decline marginally in 2019 and 2020, but to remain above 80%, which is far higher than the peer median. Previous revenue reforms such as the VAT rate hike in 2015 and a new Inland Revenue Act effective from 1 April 2018 partly support our expectation of continued primary surpluses, and hence declining debt ratios. Nevertheless, there are downside risks to these assumptions, possibly arising from either a reversal of tax reforms and/or a shift towards more populist policies.

Macroeconomic performance is likely to remain comparatively weak. Growth slowed to 3.3% in 2017 following droughts and floods, and Fitch expects a recovery to 3.7% in 2018. We forecast growth in 2019 and 2020 to remain below 4%, given the uncertain political and policy outlook. Supportive factors include a recovery in the agriculture sector and construction activity related to some commercial and real-estate and infrastructure projects. Remittances are likely to remain supportive of domestic demand.

Sri Lanka's basic human development indicators, including education standards, are high compared with the 'B' and 'BB' medians, as indicated by the United Nations Human Development Index Score. Sri Lanka is in the 60th percentile against the historical 'B' median's 40th percentile. Furthermore, the country's per capita income at USD4,043 (Fitch estimates as of end-2018) is higher than its historical 'B' median of USD3,422.

Fitch's outlook for the banking sector remains negative, based on the expectations that operating conditions are likely to remain difficult. In our view, the challenging domestic and external conditions are likely to affect banks' performance through 2019, mainly on asset quality. Credit risks are likely to linger in 2019, as reflected in a rise in rescheduled loans across banks alongside a surge in NPLs in 2018. Capital-raising could continue in 2019 among banks that plan to/need to strengthen capital buffers, but banks could face execution risks in light of the macro instability.

SOVEREIGN RATING MODEL (SRM) and QUALITATIVE OVERLAY (QO)

Fitch's proprietary SRM assigns Sri Lanka a score equivalent to a rating of 'B+' on the Long-Term Foreign-Currency (LT FC) IDR scale.

Fitch's sovereign rating committee adjusted the output from the SRM to arrive at the final Long-Term Foreign-Currency IDR by applying its qualitative overlay (QO), relative to rated peers, as follows:

- External Finances: -1 notch to reflect high refinancing needs and greater uncertainty surrounding financing availability in the short term, as well as a relatively low level of FX reserves which leave the external position vulnerable to any adverse shift in investor sentiment.

Fitch's SRM is the agency's proprietary multiple regression rating model that employs 18 variables based on three-year centred averages, including one year of forecasts, to produce a score equivalent to a LT FC IDR. Fitch's QO is a forward-looking qualitative framework designed to allow for adjustment to the SRM output to assign the final rating, reflecting factors within our criteria that are not fully quantifiable and/or not fully reflected in the SRM.

RATING SENSITIVITIES

The main factors that individually, or collectively, could trigger a positive rating action are:

- Improvement in external finances supported by higher non-debt inflows, or a reduction in external sovereign refinancing risks from an improved liability profile

- Improved policy coherence and credibility

- Stronger public finances underpinned by a credible medium-term fiscal strategy

The main factors that, individually or collectively, could trigger negative rating action are:

- Further increases in external funding stresses that threaten the ability to repay external debt

- Continued political uncertainty that contributes to a loss of investor confidence, possibly affecting the macroeconomic outlook

- A deterioration in policy coherence and credibility that leads to an increase in general government debt and deficit levels

KEY ASSUMPTIONS

- Global economic outcomes are consistent with Fitch's latest Global Economic Outlook

The full list of rating actions is as follows:

Long-Term Foreign-Currency IDR downgraded to 'B' from 'B+'; Outlook Stable

Long-Term Local-Currency IDR downgraded to 'B' from 'B+'; Outlook Stable

Short-Term Foreign-Currency IDR affirmed at 'B'

Short-Term Local-Currency IDR affirmed at 'B'

Country Ceiling downgraded to 'B', from B+

Issue ratings on long-term senior unsecured foreign-currency bonds downgraded to 'B' from 'B+'

Issue ratings on long-term senior unsecured local-currency bonds downgraded to 'B' from 'B+'

Issue ratings on short-term senior unsecured local-currency bonds affirmed at 'B'

Fitch maintains negative outlook for Sri Lankan banks

ECONOMYNEXT – Fitch Ratings has maintained its negative outlook for Sri Lankan banks, saying the macroeconomic fallout of the recent political crisis, looming elections and foreign debt repayments could dampen their prospects.

But Fitch in a statement said it expects bank credit profiles to remain broadly intact, although it is “possible that some modest pressure will be brought to bear on the ratings of some banks in the absence of sufficient buffers against risks.”

“We believe credit risks will linger in 2019, as reflected in a rise in rescheduled loans across banks alongside a surge in NPLs (non-performing loans) in 2018,” it said.

“Pressures should remain manageable alongside banks’ increased focus, although a higher-than-expected level of loan impairments can lead to a re-assessment of these trends.”

The full Fitch Ratings report follows:

Fitch maintains our negative outlook, based on our expectations for operating conditions to remain difficult. Economic expansion has remained muted, and this is also likely to be the case in 2019.

Sri Lanka faces numerous additional challenges on both the domestic and external fronts, which are likely to affect banks’ performance through 2019, mainly on asset quality.

Rating Outlook: Stable

Fitch expects bank credit profiles to remain broadly intact, although it is possible that some modest pressure will be brought to bear on the ratings of some banks in the absence of sufficient buffers against risks.

Sovereign rating action could result in similar action on the IDRs and VRs of Sri Lankan banks that are at the same level.

What to Watch

Macroeconomic Risks

Banks are likely to face increased challenges on the macro front. The recent political crisis in Sri Lanka has heightened uncertainties regarding the policy outlook, with the IMF delaying discussions regarding the programme as a result.

Sri Lanka is due to enter an election cycle. In addition, the country has large external debt-refinancing needs from 2019-2022 amidst tighter global monetary conditions, with heightened domestic political instability raising refinancing risks.

The resulting macroeconomic implications could dampen prospects for banks.

Continued Pressure on Loan Quality

We believe credit risks will linger in 2019, as reflected in a rise in rescheduled loans across banks alongside a surge in NPLs in 2018. Pressures should remain manageable alongside banks’ increased focus, although a higher-than-expected level of loan impairments can lead to a re-assessment of these trends.

Ongoing Capital Needs

Capital-raising could continue in 2019 among banks that plan to/need to strengthen capital buffers, but banks could face execution risks – given the macro instability. The impact of the implementation of SLFRS 9 is likely to be modest, and the effect on regulated capital ratios is likely to be spread out.
(COLOMBO, 04 December 2018)